Rodzaje nowotworów powiek

Co to jest nowotwór powiek?

Nowotwór powieki to zmiana patologiczna rozwijająca się na powiekach, która może być łagodna lub złośliwa. Powieki są delikatnymi strukturami chroniącymi oko, dlatego wszelkie zmiany nowotworowe w tej okolicy są szczególnie istotne z medycznego punktu widzenia.

Objawy nowotworu powiek

Wyróżnia się kilka objawów, które powinny skłonić chorego do wizyty u lekarza: zmiana wyglądu skóry w okolicy oka, obrzęk powieki czy pojawienie się nowej, zabarwionej i rozrastającej się struktury. Alarmujące są wypadanie rzęs, przewlekłe zapalenie kącika powieki po jednej stronie oraz występowanie niegojących się owrzodzeń, ponieważ takie symptomy sugerują złośliwość zmiany.

Do czynników skłaniających do wizyty u lekarza możemy zaliczyć:

• nietypowy wzrost lub zmiana na powiece
• guzki na powiece, owrzodzenia lub grudki
• przewlekłe podrażnienie lub zapalenie powiek
• krwawienie lub strupki, które nie goją się
• zmiana koloru lub kształtu powieki

Znane są czynniki ryzyka rozwoju nowotworu powieki, niektóre z nich to:

• nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne
• wiek powyżej 50. lat
• promieniowanie jonizujące
• płeć męska

Jakie choroby rozrostowe dotyczą powiek?    

Powieka pokryta jest skórą – z elementów tej tkanki (m.in. keratynocytów, gruczołów łojowych, komórek melanocytarnych) wywodzą się zmiany występujące na tej części aparatu ochronnego oka.

Złośliwe nowotwory powiek

• rak podstawnokomórkowy: stanowi 90% wspomnianych zmian (dane Amerykańskiego Towarzystwa Chirurgii Okulistycznej i Rekonstrukcyjnej). Może rosnąć przez wiele lat (w 2013 roku w katowickim szpitalu leczony był pacjent, u którego choroba rozwijała się przez 12 lat), jest postacią mało inwazyjną: przerzuty odległe praktycznie nie występują, ma natomiast tendencję do rozrostu lokalnego i naciekania sąsiadujących tkanek. W 60% przypadków lokalizuje się w obrębie dolnej powieki.
• rak kolczystokomórkowy inaczej rak płaskonabłonkowy: postać rzadsza, ale bardziej agresywna od wspomnianej wcześniej; może się pojawić po nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne czy po styczności z drażniącymi środkami chemicznymi. Przyjmuje zwykle formę owrzodzenia.
• czerniak: zmiana złośliwa, często dająca przerzuty, najbardziej agresywna pośród wymienionych. Czerniak rozwija się z komórek barwnikowych skóry, przyjmuje bardzo różne zabarwienie, od czarnego, przez brązowawe do nawet niebieskawego. W przeciwieństwie do pozostałych zmian ma mniejszy związek z zaawansowanym wiekiem - występuje również u ludzi młodych. Może rozwijać się na podłożu znamion wrodzonych.
• rak z gruczołów łojowych (rak łojowy): występuje głównie u osób starszych, jest związany z ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe. Charakterystyczną cechą jest tendencja do zajmowania górnej powieki.
• mięsak Kaposiego: forma bardzo rzadka, występuje u osób chorych na AIDS. Zbudowany jest głównie z naczyń włosowatych, zwykle barwy czerwonawej, wyglądem przypomina naczyniaka.

Łagodne nowotwory powiek

Poza złośliwymi, w obrębie omawianej struktury mogą występować także zmiany łagodne, jak np.:

• 
  skórzak: twór zlokalizowany zwykle w okolicy łuku brwiowego, przesuwalny względem skóry.
• znamiona barwnikowe: wiele z nich to postacie wrodzone, są niegroźne, jednak z wiekiem zwiększa się ryzyko transformacji do formy złośliwej, stąd konieczne jest baczne ich obserwowanie.
• naczyniaki - występują w postaci czerwonych grudek bądź guzków, struktury zbudowane z tkanki naczyniowej, które często obecne są już w chwili urodzenia, mogą pojawiać się jednak w trakcie życia.
• brodawki łojotokowe: występujące często (szczególnie u starszych osób). Przybierają formę guzków o różnym zabarwieniu (czasami uszypułowanych), mogą też mieć płaski kształt. Przyczyną ich rozwoju jest nadmierne rozmnażanie się komórek naskórka.

Gdy zmiana w obrębie powiek się rozwinie, niezwłocznie należy udać się do lekarza. Ze względu na lokalizację anatomiczną, jak i specyfikę schorzenia, leczeniem nowotworów tej części ciała zajmują się specjaliści dermatologii, chirurgii oraz okulistyki. By zmniejszyć ryzyko zachorowania, należy ograniczyć narażenie na promieniowanie UV (rezygnacja z solarium, noszenie okularów przeciwsłonecznych).

Diagnostyka nowotworu powieki

Diagnostyka nowotworów powiek obejmuje dokładne badanie okulistyczne, biopsję zmiany oraz badania obrazowe, takie jak ultrasonografia lub tomografia komputerowa, aby określić rozległość zmiany i ewentualne przerzuty.

Leczenie nowotworów powieki

Leczenie nowotworów powiek zależy od rodzaju i zaawansowania zmiany. Opcje terapeutyczne obejmują:

• chirurgiczne usunięcie: podstawowa metoda leczenia, często stosowana w przypadku nowotworów złośliwych.
• radioterapia: stosowana w leczeniu niektórych nowotworów złośliwych, zwłaszcza gdy chirurgia nie jest możliwa.
• chemoterapia: rzadziej stosowana, głównie w przypadkach rozległych lub przerzutowych nowotworów.
• immunoterapia: nowoczesna metoda leczenia stosowana w przypadku niektórych typów nowotworów złośliwych, takich jak czerniak.