Skuteczne sposoby na bóle menstruacyjne: przyczyny i eliminacja skurczów

Czym są bóle menstruacyjne?

Bóle menstruacyjne to skurczowe bóle, które pojawiają się w czasie okresu. Zazwyczaj zlokalizowane są w obrębie miednicy lub podbrzuszu, natomiast czasami obejmują również plecy, nogi i górną część ud. Ból w dolnej części brzucha związany jest z ruchami mięśniówki macicy, która próbuje wydalić złuszczający się nabłonek. Często towarzyszą mu inne objawy, poza krwawieniem menstruacyjnym. Poza bólem w podbrzuszu kobiety skarżą się nierzadko na nudności, wymioty, biegunki i wzdęcia.

Co istotne, delikatny ból w trakcie miesiączki nie zawsze jest powodem do obaw. Natomiast w wybranych przypadkach można mówić o konkretnym zaburzeniu, wymagającym wdrożenia odpowiedniej terapii. Oznacza to, że bóle związane z menstruacją mogą, choć nie muszą, wynikać z konkretnych zaburzeń i tylko czasami niezbędne okazuje się zastosowanie leczenia.

Przyczyny silnego bólu miesiączkowego i skurczy w podbrzuszu

Pierwotne bolesne miesiączkowanie występuje zwykle u kobiet, a tak właściwie młodych dziewcząt zaledwie kilka miesięcy po pierwszej miesiączce i ma związek z wystąpieniem cykli owulacyjnych. Bezpośrednie przyczyny bólu nie są do końca sprecyzowane. Wskazuje się w tym kontekście na hormonalne podłoże pojawiających się dolegliwości oraz wpływ wzmożonego napięcia układu współczulnego.

Badania wykazały, że u kobiet z bolesnymi miesiączkami występuje 2–4 razy większe stężenie PGF2a we krwi menstruacyjnej niż u pacjentek, które nie doświadczają wskazanych dolegliwości. Przy czym nasilenie skurczów macicy jest wprost proporcjonalne do stężenia uwalnianych prostacyklin. Prostaglandyny odpowiadają za skurcze myometrium i naczyń wewnątrzmacicznych. Pobudzają również mięśniówkę do skurczów, które ograniczają przepływ krwi przez macicę, doprowadzając do jej niedotleniania.

Z kolei wtórne bolesne miesiączkowanie występuje dopiero po kilku latach bezbolesnych krwawień miesięcznych. Bolesne skurcze są wówczas wskazaniem do wizyty u lekarza ginekologa – w celu diagnostyki i wykluczenia prawdopodobnych patologii w obrębie jamy brzusznej czy konkretnie narządu rodnego. U wybranych pacjentek silne bóle menstruacyjne pojawiają się np. na skutek takich dolegliwości jak:

• stany zapalne w miednicy mniejszej,
• guzy miednicy mniejszej,
• mięśniaki podśluzówkowe i śródścienne,
• wady wrodzone macicy,
• endometrioza i adenomioza,
• polipy endometrialne,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe (np. zespół drażliwego jelita czy celiakia).

Zaburzenia hormonalne a bolesna miesiączka

Zmiany hormonalne mają kluczowe znaczenie w kontekście bolesnego miesiączkowania. W czasie okresu dochodzi do rozpadu wyściółki macicy, w wyniku czego uwalniają się prostaglandyny oraz inne mediatory zapalenia. W rezultacie kobieta odczuwa m.in. skurcze mięśni gładkich, czasami doświadcza również nudności, biegunki oraz Innych dolegliwości.

Jak można łagodzić bóle menstruacyjne?

W przypadku delikatnych bólów miesiączkowych wystarczające może okazać się zażywanie dostępnych bez recepty leków o działaniu przeciwbólowym. Można również zastosować leki rozkurczowe. Pomocna bywa także odpowiednia dieta, ograniczenie ilości spożywanego alkoholu, umiarkowana aktywność fizyczna, rzucenie palenia oraz ciepłe okłady na brzuch. Jeżeli takie sposoby nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, to aby zniwelować ból, należy zasięgnąć porady lekarza ginekologa. Uporczywe dolegliwości bólowe mogą świadczyć o występowaniu konkretnych zaburzeń, a nawet chorób. W takich sytuacjach należy zgłosić się do lekarza, który wdroży odpowiednią diagnostykę i ewentualnie leczenie – jeśli okaże się konieczne.

Leki przyjmowane na bóle menstruacyjne: NLPZ, paracetamol, leki rozkurczowe

W przypadku 80% pacjentek z pierwotnym bolesnym miesiączkowaniem skuteczne okazują się środki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Leki z grupy niesteroidowych inhibitorów syntetazy prostaglandyn stosuje się od początku miesiączki przez kilka dni. Co istotne, pacjentki mogą skorzystać z niesteroidowych leków przeciwzapalnych dostępnych bez recepty oraz środków tego typu przepisywanych przez lekarza ginekologa. U kobiet, które mają zespół objawów poprzedzających miesiączkę, wdraża się nierzadko leki tuż przed początkiem miesiączki (metoda wyprzedzenia bólu).

W przypadku objawów bolesnego miesiączkowania stosuje się też zwykle leki przeciwbólowe, zawierające np. paracetamol, oraz leki rozkurczowe. U wybranych pacjentek zaleca się stosowanie hormonalnych leków antykoncepcyjnych – wskazaniem do ich przyjmowania może być m.in. endometrioza. Skuteczność takich środków w leczeniu bolesnego miesiączkowania określa się na 50%. Ich działanie polega na ograniczeniu syntezy prostaglandyn w endometrium.

Domowe sposoby na bóle miesiączkowe

Jedną z domowych metod, która pomaga na bóle menstruacyjne, jest stosowanie ciepłych okładów z termoforu. Wskazane jest przy tym uprawianie ćwiczeń relaksacyjnych, spacery o umiarkowanej intensywności oraz lekki masaż bolesnej okolicy. Dużą zmianę może również przynieść odpowiednia suplementacja, przede wszystkim magnezu, witaminy B6 oraz kwasów tłuszczowych omega-3. Czasami niezbędne jest także wdrożenie fizjoterapii, a w tym pracy nad mięśniami dna miednicy.

Czy ćwiczenia pomagają złagodzić bóle menstruacyjne?

Wśród ćwiczeń, które mogą zniwelować odczuwany ból menstruacyjny, wymienia się przede wszystkim łagodne rozciąganie mięśni brzucha i miednicy. W ograniczaniu bólu sprawdza się też rozciąganie dolnej partii pleców, ćwiczenia poprawiające elastyczność bioder, niektóre pozycje jogi oraz pływanie, które działa rozluźniająco na całe ciało. Za najprostsze natomiast ćwiczenie, które jest skuteczne w zmniejszaniu bólu menstruacyjnego, uznaje się lekkie, spokojne spacery.

Kiedy skurczowe bóle menstruacyjne powinny zaniepokoić?

Jeżeli zaczniesz odczuwać ból w dolnej partii brzucha, uniemożliwiający normalne funkcjonowanie, a przyjmowanie zwykłych leków przeciwbólowych nie przyniesie ulgi, to najprawdopodobniej będziesz potrzebować profesjonalnej konsultacji lekarskiej. Alarmujące powinny być też dla Ciebie nagłe zmiany natężenia bólu. Jeżeli uporczywemu bólowi towarzyszą inne objawy, takie jak np. skrzepy i bardzo obfite krwawienia, to także jest to znak, by wybrać się do lekarza ginekologa.

Bolesne miesiączki – diagnostyka i leczenie

Diagnostyka mająca na celu wykrycie źródeł występowania bolesnego miesiączkowania różni się w zależności od aktualnego stanu pacjentki, jej wieku, historii ginekologicznej oraz szeregu innych czynników. Proces ten może więc przebiegać w rozmaity sposób. Natomiast w każdym przypadku punktem wyjścia dla lekarza specjalisty jest szczegółowy wywiad lekarski oraz podstawowe badanie ginekologiczne i ewentualnie inne, dodatkowe badania, które mogłyby pomóc w zaplanowaniu kolejnych kroków diagnostycznych. W zależności od zidentyfikowanego źródła problemu w dalszej kolejności wdrażane jest odpowiednie leczenie, indywidualnie dopasowane do danej pacjentki.