Soczewka z filtrem światła niebieskiego w leczeniu zaćmy

Operacyjne leczenie zaćmy koncentruje się wokół wymiany struktury, której dotyczy defekt związany z tą jednostką - soczewki oka. Do tej pory opracowanych zostało wiele różnych rodzajów implantów, różniących się m.in. ilością ognisk skupiających czy parametrami dodatkowymi, pozwalającymi np. leczyć równocześnie z zaćmą astygmatyzm. 

Inny podział obejmuje posiadanie przez syntetyczną soczewkę filtra -  dostępne są modele blokujące dostęp do oka światła niebieskiego czy żółtego.

Jakie są korzyści leczenia zaćmy z użyciem soczewki z filtrem światła niebieskiego?

Światło niebieskie stanowi jedną ze składowych światła widzialnego docierającego do ludzkiego oka, obejmuje ono fale o długości z zakresu 390-500 nm. Wraz z promieniami UV, przy nadmiernej ekspozycji, może ono mieć szkodliwy wpływ na zmysł wzroku.

W warunkach fizjologicznych aparat oka przeciwdziała dostawaniu się do jego wnętrza szkodliwego światła. Wraz z wiekiem dochodzi nawet do przybierania przez naturalną soczewkę barwy żółtej, co neutralizuje docierające impulsy. Inaczej sprawa wygląda w przypadku choroby, gdy mechanizmy te stają się niewydolne, problem nasila się także po implantacji sztucznej soczewki. Od 1980 roku obecne na rynku są struktury blokujące światło UV, nie miały jednak one wpływu na światło niebieskie, które swobodnie mogło trafiać na najdalej położone elementy oka. Po zabiegu docierająca ilość promieniowania była większa niż przy obecności naturalnej struktury, co czasami powodowało u pacjentów odbiór niebieskawo podbarwionego obrazu.

Czy tylko pojawianie się cyjanopii sprowokowało okulistów do wprowadzenia struktur z filtrem światła niebieskiego? Otóż nie - jak wspomniano, przy standardowych implantach ilość tych fal docierająca do oka była znacznie zwiększona. W warunkach in vitro (laboratoryjnych) wykazano, że pod ich wpływem dochodzić może do obumierania komórek siatkówki, które to grozi ryzykiem wystąpienia zwyrodnienia plamki żółtej, zaczynającego się od stopniowego pogarszania się ostrości widzenia, a ostatecznie skutkującego ślepotą. Innym zaobserwowanym zjawiskiem była tendencja do rozwoju czerniaka błony naczyniowej oka. Prawdopodobnie odpowiedzialne za te stany są, powstające pod wpływem omawianej fali świetlnej w dużych ilościach, wolne rodniki.

Wątpliwości niektórych uczonych co do zastosowania tych implantów w leczeniu zaćmy wynikają z kilku przyczyn. Światło niebieskie odgrywa rolę w regulowaniu tzw. rytmu okołodobowego. Pod jego wpływem dochodzi do syntezy melatoniny, hormonu związanego z zasypianiem. Blokowanie dostępu tej części pasma widzialnego potencjalnie mogłoby powodować zaburzenia snu. Innym możliwym utrudnieniem miałoby być pogorszenie widzenie w nocy.

Źródłem światła niebieskiego jest nie tylko promieniowanie słoneczne, dociera ono do nas zewsząd - emitowane jest w dużych ilościach z ekranów komputerów, telewizorów czy telefonów komórkowych. Jak widać więc, rozpowszechnienie tego spektrum fali świetlnej jest niezwykle szerokie. Do pacjenta należy decyzja dotycząca wyboru soczewki zastosowanej przy korekcie zaćmy - uczeni są podzieleni w kwestii korzystnych oraz negatywnych efektów tych struktur, blokujących dostęp do oka omawianej fali świetlnej. Znaczenie może mieć również koszt, bowiem tego typu implanty należą do segmentu premium i cechują się wyższą ceną niż ich standardowe odpowiedniki.

Sam przebieg zabiegu leczenia zaćmy z wykorzystaniem soczewki z filtrem światła niebieskiego nie różni się od innych, jedyna zmiana dotyczy rodzaju implantowanej struktury.

Opracowano na podstawie: www.touchofopthalmology.com; www.eyeworld.org; www.zeiss.com; www.macular.org; www.reviewofoptometry.com; www.nature.com; Blackmore-Wright S., Eperjesi F.,  European Ophthalmic Review, 2012;6(2):104–7 DOI