Szczepienie WZW B

Co to jest WZW B i dlaczego warto się zaszczepić?

WZW B to poważna choroba zakaźna wywoływana przez wirus HBV, który przenosi się głównie poprzez kontakt z zakażoną krwią, kontakty seksualne oraz w trakcie porodu z zakażonej matki na dziecko. Zakażenie może przebiegać w postaci ostrej, trwającej kilka tygodni, albo przewlekłej – prowadzącej do marskości lub raka wątroby.

Objawy ostrej fazy WZW B występują u około połowy zakażonych i obejmują m.in. ogólne osłabienie, brak apetytu, nudności, bóle brzucha, ciemne zabarwienie moczu oraz żółtaczkę. Najgroźniejsze jest jednak przewlekłe zapalenie wątroby, które rozwija się u około 5–10% dorosłych i nawet 90% niemowląt zakażonych wirusem.

Dzięki szczepieniom i poprawie higieny medycznej w Polsce liczba zachorowań znacząco spadła. Na początku lat 80. zgłaszano 45 przypadków WZW B na 100 tys. mieszkańców, a obecnie ta liczba wynosi średnio 4–9.

Co warto wiedzieć o szczepionce przeciwko WZW B?

Szczepionka przeciw WZW B to preparat rekombinowany, zawierający oczyszczony antygen powierzchniowy wirusa HBV, otrzymywany metodami inżynierii genetycznej. Występuje w kilku formach:

• jako szczepionka monowalentna (tylko przeciw WZW B),
• jako szczepionka skojarzona (np. WZW A + B),
• jako szczepionka wieloskładnikowa dla dzieci (np. 6 w 1, obejmująca m.in. WZW B).

Skuteczność szczepienia u zdrowych dorosłych sięga ponad 90%, a u dzieci i młodzieży przekracza 96%. Niższa skuteczność może występować u osób starszych, palących, z chorobami przewlekłymi, cukrzycą lub otyłością.

Jakie szczepionki są dostępne w Polsce?

W Polsce dostępne są zarówno szczepionki monowalentne, jak i skojarzone, dostosowane do wieku i potrzeb pacjenta.

• Monowalentne szczepionki przeciw WZW B:
  • Engerix B – dla dzieci (0,5 ml) i dorosłych (1 ml),
  • EUVAX B – dostępny w dawkach 10 µg i 20 µg,
  • HBVAXPRO – aktualnie niedostępna,
  • Hepavax Gene TF – aktualnie niedostępna.
• Szczepionki skojarzone zawierające składnik WZW B:
  • Twinrix® Adult – przeciw WZW A i B,
  • INFANRIX® Hexa – szczepionka 6 w 1 dla niemowląt,
  • HEXACIMA – szczepionka 6 w 1 produkcji Aventis Pasteur.

Kto powinien się zaszczepić na WZW B?

Szczepienie przeciw WZW B jest przeznaczone dla wszystkich osób, które nie zostały wcześniej uodpornione, niezależnie od wieku.

• osoby pracujące w ochronie zdrowia,
• studenci i uczniowie kierunków medycznych,
• osoby zakażone wirusem HCV,
• pacjenci dializowani lub po przeszczepach,
• osoby mające kontakt z zakażonymi,
• osoby planujące wyjazd do regionów o wysokiej zapadalności na WZW B.

Podstawowy schemat szczepień obejmuje 3 dawki podawane w schemacie: 0–1–6 miesięcy. Dzieci z masą urodzeniową poniżej 2000 g otrzymują 4 dawki: 0–1–2–12 miesięcy. W sytuacjach nagłych, np. przed pilnym zabiegiem lub podróżą do krajów o wysokiej częstości występowania HBV, można zastosować schemat przyspieszony (0–7–21 dni + dawka uzupełniająca po 12 miesiącach).

Czy można się zaszczepić przeciw WZW B po kontakcie z wirusem?

Tak – szczepienie poekspozycyjne przeciw WZW B może znacząco zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby. Podanie szczepionki powinno nastąpić jak najszybciej po kontakcie z materiałem potencjalnie zakaźnym (np. skaleczenie narzędziem zanieczyszczonym krwią, kontakt seksualny z osobą zakażoną, poród przez matkę z HBV). W niektórych przypadkach, zwłaszcza u noworodków i osób szczególnie narażonych, równocześnie ze szczepionką podaje się immunoglobulinę anty-HBs, co dodatkowo zwiększa skuteczność profilaktyki.

Czy szczepienie WZW B jest wymagane do pracy lub podróży?

Tak – w określonych przypadkach szczepienie przeciw WZW B jest wymagane zarówno w kontekście zawodowym, jak i przy planowaniu wyjazdów zagranicznych.

• Obowiązek szczepienia dotyczy m.in.:
  • pracowników służby zdrowia i personelu medycznego,
  • studentów kierunków medycznych,
  • osób wykonujących zawody narażające na kontakt z materiałem biologicznym (np. pracownicy laboratoriów, stomatolodzy).

Szczepienie przeciwko WZW B u noworodków

Noworodki szczepione są w pierwszej dobie życia, co pozwala ograniczyć ryzyko zakażenia, zwłaszcza jeśli matka jest nosicielką wirusa HBV. Zakażenie w okresie noworodkowym najczęściej prowadzi do przewlekłego WZW B – nawet w 80–90% przypadków. Im młodszy wiek zakażenia, tym wyższe ryzyko przewlekłej choroby i późniejszych powikłań, w tym pierwotnego raka wątroby.

Niestety zdarzają się sytuacje, kiedy kobieta rodzi bez aktualnego wyniku badania w kierunku HBV. Dlatego tak ważna jest pełna realizacja badań przesiewowych u ciężarnych.

Jak wygląda szczepienie przeciw WZW B – ile dawek i w jakim odstępie?

Podstawowy cykl szczepienia przeciw WZW B u dorosłych obejmuje 3 dawki: pierwszą w wybranym dniu (0), drugą po 1 miesiącu i trzecią po 6 miesiącach od pierwszej.

W przypadku osób przewlekle chorych lub z obniżoną odpornością może być konieczne:

• podanie większej liczby dawek,
• zastosowanie podwójnych dawek szczepionki,
• okresowa kontrola poziomu przeciwciał.

Czy można szczepić się na WZW B razem z innymi szczepionkami?

Tak – szczepionka przeciw WZW B może być podawana jednocześnie z innymi szczepieniami.

Czy szczepienie przeciw WZW B jest obowiązkowe?

Tak – szczepienie przeciw WZW B jest obowiązkowe dla niemowląt i niektórych grup zawodowych lub pacjentów z grup ryzyka. Dorosłym, którzy nie zostali zaszczepieni w dzieciństwie, szczepienie jest zdecydowanie zalecane, zwłaszcza jeśli:

• pracują w ochronie zdrowia,
• chorują przewlekle,
• planują ciążę,
• są dializowani lub przeszli przeszczepienie.

Czy szczepienie na WZW B jest skuteczne?

Tak – skuteczność szczepionki przeciw WZW B została potwierdzona w badaniach klinicznych i praktyce.

• Fakty:
  • 80–100% dzieci zaszczepionych zgodnie z zalecanym schematem nabywa odporność;
  • u noworodków urodzonych przez matki zakażone HBV skuteczność szczepienia sięga nawet 95%;
  • połączenie szczepionki z immunoglobuliną jeszcze bardziej zmniejsza ryzyko zachorowania;
  • szczepionka chroni również przed pierwotnym rakiem wątroby.

Czy szczepionka na WZW B jest bezpieczna?

Tak – szczepionki przeciw WZW B są bezpieczne i dobrze tolerowane.

Najczęstsze działania niepożądane to:

• miejscowy ból i zaczerwienienie,
• niewielki wzrost temperatury,
• przejściowe złe samopoczucie.

Bardzo rzadko mogą wystąpić:

• objawy alergiczne (w tym anafilaksja),
• zaburzenia neurologiczne,
• objawy ze strony układu pokarmowego.

Jakie są przeciwwskazania do szczepienia przeciw WZW B?

Głównymi przeciwwskazaniami do szczepienia są:

• reakcja anafilaktyczna po wcześniejszej dawce szczepionki,
• nadwrażliwość na składniki szczepionki (np. białka drożdży),
• ostra infekcja przebiegająca z gorączką lub bez.

Czy trzeba powtarzać szczepienie na WZW B po latach?

Nie – u osób zdrowych nie ma konieczności podawania dawek przypominających, nawet jeśli poziom przeciwciał po latach spadnie poniżej wartości ochronnej. Wyjątkiem są osoby z przewlekłymi schorzeniami lub niedoborami odporności – dla nich rekomenduje się okresowe oznaczanie poziomu anty-HBs i ewentualne doszczepienie.

Ile kosztuje szczepienie przeciw WZW B?

Na podstawie zgromadzonych przez nas danych średnia cena za szczepienie przeciwko WZW B (HBV) wynosi 113 zł, przy czym najniższa cena to 85 zł, natomiast najwyższa – 140 zł.

Czy szczepienie na WZW B jest refundowane?

Tak – szczepienie przeciw WZW B jest refundowane dla wybranych grup osób, u których ryzyko zakażenia wirusem HBV lub rozwoju powikłań chorobowych jest szczególnie wysokie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami bezpłatne szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B przysługuje:

• wszystkim niemowlętom – w ramach obowiązkowego Programu Szczepień Ochronnych,
• uczniom szkół medycznych lub innych szkół prowadzących kształcenie w zawodach związanych z medycyną, którzy wcześniej nie byli zaszczepieni,
• studentom kierunków medycznych lub związanych z naukami o zdrowiu, którzy wcześniej nie zostali zaszczepieni,
• osobom szczególnie narażonym na zakażenie na skutek styczności z osobą zakażoną HBV, które dotąd nie były szczepione,
• osobom zakażonym wirusem zapalenia wątroby typu C,
• osobom wykonującym zawód medyczny, narażonym na kontakt z zakażonym materiałem biologicznym, którzy nie byli wcześniej zaszczepieni,
• osobom z zaawansowaną chorobą nerek, z filtracją kłębuszkową poniżej 30 ml/min, a także osobom dializowanym,
• osobom przed lub po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych lub narządów wewnętrznych,
• osobom po usunięciu śledziony (splenektomii) lub z wrodzonymi zaburzeniami funkcjonowania śledziony,
• kobietom planującym ciążę, które wcześniej nie zostały zaszczepione przeciw WZW B.

Gdzie można się zaszczepić na WZW B?

Szczepienie przeciw WZW B można wykonać w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej, punktach szczepień oraz w prywatnych klinikach. Listę placówek oferujących szczepienie przeciw WZW B można znaleźć np. na stronie kliniki.pl.