Szczepionka przeciw HPV - kiedy należy wykonać szczepienie

Spośród wielu typów wirusa brodawczaka ludzkiego wyróżnić możemy serotypy wysoce onkogenne, czyli HPV-16 i HPV-18. Zakażenie tymi wirusami wiąże się najczęściej z tzw. śródnabłonkową neoplazją wysokiego stopnia (cervical intraepithelial neoplasia - CIN), która to uważana jest za zmianę przednowotworową prowadzącą w bardziej zaawansowanych stadiach do rozwoju raka szyki macicy. 

Serotypy HPV-6 i HPV-11 odpowiadają w głownej mierze za rozwój zmian brodawkowatych w okolicach narządów płciowych i odbytu osób zakażonych. Leczenie polega głównie na obserowowaniu rozwijających się zmian, regularnych badaniach badaniach cytologicznych i odpowiednio wczesnej interwencji zabiegowej, której celem jest usunięcie niebezpiecznych zmian przednowotworowych. Z tego punktu widzenia ważna jest odpowiednia profilaktyka zakażenia wirusem HPV, która w głównej mierze opiera się na dostępnych w Polsce szczepionkach.

Jak skutecznie zapobiegać HPV - znaczenie wczesnej szczepionki HPV

Szczepienie jest najskuteczniejsze, jeśli jest wykonywane u osób, które nie miały dotąd styczności z żadnym z serotypów wirusa HPV. Z tego punktu widzenia istotne jest szczepienie młodych kobiet przed inicjacją seksualną - wówczas sens profilaktyki jest największy.

W Polsce dostępne są na dzień dzisiejszy następujące szczepionki przeciwko HPV:

• 2-walentna szczepionka Cervarix
• 4-walentna szczepionka Gardasil 4 (do 2018 r. obowiązywała nazwa Silgard)
• 9-walentna szczepionka Gardasil 9

Szczepionka Cervavix służy do zaszczepienia tylko dziewczynek i kobiet. Natomiast szczepionką Silgrad można także szczepić dodatkowo chłopców i mężczyzn. Dwuwalentna szczepionka chroni przed zakażeniem serotypami wysoce onkogennymi, czyli HPV-16 i HPV-18. Czterowalentna natomiast chroni dododatkowo przez infekcją serotypami HPV-11 i HPV-16. Obie szczepionki podaje się w trzech iniekcjach domięśniowych. Drugą dawkę podaje się około 1-2 miesiące po pierwszej, a ostatnią w odstępie 6 miesięcy od pierwszej. Cały proces szczepienia powinien zakończyć się w ciągu roku. 

4-walentna szczepionka Gardasil może być wykorzystana do zaszczepienia kobiet i dziewczynek w wieku 9-26 lat jak również chłopców i mężczyzn powyżej 9 roku życia. Natomiast szczepionka Cervarix może być podana kobietom w wieku 10-25lat. Według polskich rekomendacji zalecane jest rutynowe szczepienie wszystkich dziewczynek w wieku 11-12lat. Dodatkowo szczepienie powinno objąć dziewczęta w wieku 13-18, jeśli nie zostały one wcześniej zaszczepione. Zaleca się również szczepienie przeciw HPV nosicieli wirusa HIV w wieku 9-26 lat niezależnie od płci.

Według Amerykańskich Centrów Kontroli Chorób i Prewencji (Centers for Disease Control and Prevention-CDC), szczepienia przeciwko HPV powinny objąć wszystkie dzieci pomiędzy 11-12 rokiem życia bez względu na płeć. Chociaż szczepionka przeciwko HPV zarejestrowana jest do 18 roku życia to kobiety dorosłe, które nie są zakażone serotypami 16 i 18, mogą również rozważyć poddanie się szczepieniom ochronnym. W ten sposób zmniejszą u siebie ryzyko zakażenia onkogennymi serotypami i rozwoju raka szyjki macicy.

Jak szczepienia przeciwko HPV chronią przed rakiem szyjki macicy?

Szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) są kluczową metodą prewencji raka szyjki macicy. O zależności między wirusem HPV a rakiem szyki macicy można poczytać tutaj.

A oto jak działają szczepionki przeciw HPV:

• Szczepionki przeciwko HPV chronią przed najbardziej onkogennymi szczepami wirusa, w tym HPV-16 i HPV-18, które są odpowiedzialne za większość przypadków raka szyjki macicy.

• Poprzez zapobieganie zakażeniom HPV, szczepionki zmniejszają ryzyko rozwoju przedrakowych zmian w komórkach szyjki macicy, które mogą przekształcić się w raka.

• Szczepionka zapewnia długotrwałą ochronę przed wirusem, co jest szczególnie ważne dla młodych osób przed rozpoczęciem aktywności seksualnej.

• Badania wykazały, że szczepienia przeciwko HPV znacząco obniżają częstość występowania raka szyjki macicy w populacjach, gdzie są one powszechnie stosowane.

• Szczepienia przeciwko HPV mogą także zapobiegać innym typom raka związanym z HPV, takim jak rak odbytu, sromu, pochwy i niektóre rodzaje raka gardła.

Przeciwwskazania do szczepień na HPV

Jako że preparaty szczepionek nie zawierają żywych cząstek wirusów, niewielkiego stopnia przeziębienie nie jest przeciwwskazaniem do podania szczepionki. Szczepienie należy odroczyć jedynie w przypadku chorób przebiegających z wysoką gorączką. W przypadku wystąpienia po podaniu pierwszej dawki ciężkiej, ogólnoustrojowej reakcji alergicznej (anafilaktycznej) nie powinno się kontynuować szczepienia danym preparatem. Także nadwrażliwość na jakąkolwiek substancję zawartą w szczepionce stanowi przeciwwskazanie do dalszej kontynuacji szczepienia. Nie licząc tych rzadkich przypadków obie szczepionki przeciwko HPV są uważane za bezpieczne i dobrze tolerowane przez pacjentów. Najczęściej wśród działań niepożądanych  pacjenci zgłaszają zaczerwienie, ból i uczucie świądu w miejscu wkłucia.

HPV - refundacja NFZ

Szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) są bezpłatne w Polsce dla określonych grup wiekowych. W ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy, który jest finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia, bezpłatne szczepienia przeciwko HPV są oferowane dziewczętom w wieku 12 lat. Program ten został uruchomiony z myślą o zapobieganiu rozwojowi raka szyjki macicy, który jest często związany z zakażeniem HPV. Szczepienia te są dostępne w ramach programu profilaktycznego i mogą być realizowane w przychodniach i szkołach. Warto jednak zaznaczyć, że program refundacji szczepionki HPV dotyczy wyłącznie określonej grupy wiekowej i może ulec zmianie, dlatego zawsze warto sprawdzić aktualne informacje dotyczące dostępności szczepień.