Terapia grupowa – na czym polega?

Terapia grupowa – dla kogo?

Terapia czy psychoterapia grupowa przeznaczona jest w szczególności dla tych osób, które wymagają wsparcia na skutek problemów natury społecznej. Wskazaniem do jej rozpoczęcia jest więc między innymi fobia społeczna. W trakcie spotkań z innymi osobami, borykającymi się z podobnymi bądź identycznymi trudnościami, pacjent poddawany jest niejako ekspozycji na stresujące go okoliczności. W rezultacie oswaja się z ludźmi i stopniowo pokonuje swoją fobię. Terapia grupowa może okazać się skuteczna również w przypadku osób z depresją.

Choć warto zaznaczyć, że stan pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi może wymagać prowadzenia terapii indywidualnej. Decyzję o tym, jaka forma leczenia powinna zostać zastosowana w przypadku danej osoby, jest zazwyczaj podejmowana podczas konsultacji ze specjalistą, lekarzem lub psychologiem.

Wybrane wskazania do terapii grupowej

Terapia grupowa oferuje unikalne korzyści dla osób cierpiących na zaburzenia psychiczne, tworząc przestrzeń do wspólnego wsparcia, wymiany doświadczeń i nauki nowych strategii radzenia sobie. Dzięki dynamicznej interakcji między uczestnikami, pacjenci mogą lepiej zrozumieć swoje problemy i odkryć nowe sposoby ich przezwyciężania. W terapii grupowej szczególną wartość odnajdują osoby zmagające się z różnorodnymi zaburzeniami psychicznymi. Oto niektóre z wskazań do włączenia tej formy terapii w proces leczenia:

•zaburzenia osobowości,

•zaburzenia nastroju,

•zaburzenia odżywiania,

•zaburzenia lękowe,

•zaburzenia zachowania,

•uzależnienia,

•psychozy;

•choroby somatyczne, a w tym m.in.:

•cukrzyca,

•choroby nowotworowe,

•choroba niedokrwienna serca,

•stwardnienie rozsiane;

•kryzysy psychiczne, a w tym m.in.:

•rozwód i rozstanie,

•doświadczanie przemocy,

•śmierć bliskiej osoby,

•utrata pracy;

•potrzeba rozwoju osobistego.

Terapia grupowa nie dla wszystkich

W przypadku niektórych chorób, zaburzeń czy po prostu kryzysów o podłożu psychicznym konieczne jest zastosowanie terapii bądź psychoterapii w formie indywidualnej. Niektórzy pacjenci wymagają pełnej uwagi ze strony terapeuty, co jest możliwe wyłącznie podczas indywidualnych spotkań ze specjalistą. Przykładem takich osób są bardzo często pacjenci cierpiący na poważne zaburzenia psychiczne. Nie zaleca się uczestnictwa w terapii grupowej także tym osobom, które nie mogą brać udziału w każdej sesji. Co równie istotne, tematyka grupy powinna mieć związek ze specyfiką problemów osoby poszukującej wsparcia.

Jak wygląda terapia grupowa?

Terapia grupowa polega na regularnych spotkaniach osób mających podobne lub nawet identyczne problemy o podłożu psychicznym. W trakcie sesji terapeutycznych dochodzi do wymiany doświadczeń, emocji i myśli. Członkowie grupy mogą wówczas doświadczać rozmaitych stanów, między innymi ulgi na skutek poczucia bycia zrozumianym i wysłuchanym przez inne osoby. Dzięki temu pacjentom łatwiej otworzyć się na zmianę i zrealizować tym samym ustalone uprzednio założenia terapeutyczne. Podczas sesji mogą oni przepracować trudne doświadczenia, a także zyskać nowe umiejętności interpersonalne – właśnie z tego powodu terapia grupowa jest polecana przede wszystkim osobom z problemami natury społecznej, na przykład fobią społeczną.

Ćwiczenia, spotkania grupowe z psychologiem bądź psychoterapeutą mogą być otwarte lub zamknięte. Różnica pomiędzy nimi polega na tym, że w przypadku grup otwartych możliwe jest dołączanie do nich nowych członków w trakcie toczącego się procesu terapeutycznego. Taka sposobność nie dotyczy zamkniętych grup tematycznych, tworzonych przez te same osoby, które wspólnie rozpoczynają i kończą terapię. Dzięki temu rozwój uczestników sesji przebiega równomiernie. Pozwala to jednocześnie na budowanie silnych więzi między członkami grupy. Z drugiej strony spotkania otwarte umożliwiają pacjentom czerpanie z doświadczeń innych osób – bardziej doświadczonych lub po prostu takich, którym udaje się osiągać założenia terapeutyczne.

Jedną z dostępnych form terapii grupowej jest psychoterapia Gestalt, skoncentrowana na rozwoju samoświadomości pacjentów, holistycznym postrzeganiu organizmu oraz na dążeniu do uzyskania w trakcie terapii pełnej dojrzałości i wzmocnienia rzeczywistych pragnień i potrzeb. Spotkania grupowe mogą też bazować na założeniach nurtu interpersonalnego – łączącego elementy podejścia poznawczo-behawioralnego i psychodynamicznego. Terapia grupowa przebiega także w formie terapii poznawczo-behawioralnej, skupiającej uwagę na rozwiązaniu problemu osadzonego w teraźniejszości oraz na mocnym zaangażowaniu pacjenta w proces terapeutyczny. Częstym podejściem w kontekście spotkań grupowych jest także terapia psychodynamiczna oraz terapia systemowa.

Najczęstsze formy terapii grupowej:

•terapia Gestalt,

•terapia w nurcie interpersonalnym,

•terapia poznawczo-behawioralna,

•terapia psychodynamiczna,

•terapia systemowa.

Cechą charakterystyczną terapii grupowej jest przede wszystkim wzajemne oddziaływanie na siebie jej uczestników – co może mieć nieoceniony wpływ na rozwój i poprawę kondycji psychicznej pacjenta. Równie istotny jest fakt, że osoba biorąca udział w spotkaniach grupowych zyskuje możliwość zdobywania różnorodnych informacji zwrotnych, związanych z rozmaitymi perspektywami, sposobami postrzegania danego problemu. Terapia grupowa umożliwia także rozwijanie umiejętności społecznych w praktyce oraz nawiązywanie silnych więzi z osobami, które dzielą podobne doświadczenia życiowe. Rezultatem jej rozpoczęcia może być również poczucie bycia ważną częścią grupy społecznej.

Cechy charakterystyczne terapii grupowej:

•wzajemna interakcja między członkami grupy,

•rozwijanie umiejętności społecznych w realnym kontekście,

•możliwość zdobywania różnorodnych informacji zwrotnych,

•odczuwanie bycia kimś ważnym jako integralny element społecznej grupy,

•nawiązywanie relacji z innymi osobami, które dzielą podobne doświadczenia życiowe.

Terapia grupowa – zasady

Jedną z głównych zasad terapii grupowej, o której powinni pamiętać jej uczestnicy, jest utrzymywanie atmosfery wzajemnego zaufania, sprzyjającej dzieleniu się z innymi swoimi doświadczeniami, emocjami czy myślami. W jej ramach obowiązuje także zasada braku oceniania i krytyki innych osób czy ich wypowiedzi. Kluczowa natomiast jest zasada zachowania tajemnicy. Członkowie grupy terapeutycznej nie powinni rozmawiać na temat informacji dotyczących innych uczestników terapii poza gabinetem specjalisty – lub innym miejscem, w którym odbywają się spotkania.

Podstawowe zasady terapii grupowej:

•zasada zachowania tajemnicy,

•zasada utrzymywania atmosfery zaufania,

•zasada braku oceniania i krytyki wobec innych uczestników terapii.

Kiedy para powinna rozważyć terapię?

Terapia zalecana jest w szczególności tym parom, które odczuwają w związku regularne bądź stałe napięcie, negatywnie wpływające na kondycję relacji. Napięcie to może wynikać z konkretnego, jasno precyzowanego przez partnerów problemu, ale nie musi. Czasami stanowi efekt nieuświadomionych zdarzeń i emocji, które są identyfikowane dopiero podczas terapii. Wskazaniem do rozpoczęcia terapii dla par jest także spadek wzajemnego zainteresowania w związku oraz pogorszone postrzeganie atrakcyjności drugiej osoby. Wiele par sięga po pomoc specjalisty również wtedy, kiedy w relacji dochodzi do zdrady bądź innego trudnego doświadczenia, takiego jak na przykład uzależnienie jednego z partnerów czy depresja, na którą cierpi jedna ze stron.

Na terapię dla par zgłaszają się także te pary, w których występuje nadopiekuńczość jednego z partnerów i związana z tym zależność emocjonalna od drugiej osoby, a nawet ograniczenie wolności partnera. Przyczyną problemów w związku bywa również nadmierna zazdrość, podejrzliwość i brak zaufania w relacji oraz dominacja jednego partnera nad drugim. Wsparcie specjalisty bywa niezbędne też wtedy, kiedy jedna z osób powoduje u drugiej obniżenie jej poczucia własnej wartości. Częstym problemem par jest także wzajemne obwinianie się oraz chroniczny, nieuzasadniony konflikt pomiędzy partnerami, objawiający się regularnymi kłótniami.