Pot wydzielany jest przez 3-5 milionów gruczołów potowych, które są zlokalizowane w obrębie całej naszej skóry, a ich liczba waha się od 100 do 600/cm2 jej powierzchni. Jest ich więcej w skórze powierzchni dłoniowej rąk i podeszwowej stóp oraz na czole i w dole pachowym. Nadmierna potliwość to stan kiedy wydzielanie potu znacznie przekracza jego fizjologiczne zapotrzebowanie w celu termoregulacji lub jest nieadekwatne do sytuacji. Wyniki badania przeprowadzonego w 2004 r. przez American Academy of Dermatology wskazują, że na nadpotliwość cierpi 2,8% populacji, szacuje się że na całym świecie jest to ponad 211 mln osób.
Leczenie nadmiernego pocenia: toksyna botulinowa, radiofrekwencja i inne metody
Hyperhydroza może być sklasyfikowana jako pierwotna (idiopatyczna) i wtórna (objawowa, spowodowana różnymi chorobami, np. endokrynologicznymi). Przyczyna pierwotnej nadpotliwości jest niejasna, podejrzewa się podłoże genetyczne. Postać ta jest przede wszystkim związana z czynnikami emocjonalnymi, takimi jak stres czy lęk. Można ją leczyć zachowawczo poprzez zmianę diety, stosowanie specjalnych antyperspirantów i farmakologicznie (leki uspokajające, antycholinergiczne, beta-blokery). Gdy nie osiągamy satysfakcjonujących efektów wykorzystujemy techniki inwazyjne takie jak iniekcje toksyny botulinowej, użycie radiofrekwencji igłowej oraz zabiegi chirurgiczne.
Zgodnie z badaniami Mayo Clinic z 2005 roku tym problemem w około 58% są dotknięte dłonie i stopy, a w 40% doły pachowe. Rekomendowane kryteria rozpoznania pierwotnej ogniskowej nadpotliwości (Primary Focal Hyperhidrosis) obejmują widoczne, miejscowe, obustronne występowanie nadmiernej sekrecji potu, przez okres co najmniej sześciu miesięcy, bez uchwytnej przyczyny i co najmniej raz w tygodniu, upośledzające funkcjonowanie społeczne. Wymagane jest zanikanie objawów podczas snu, pojawienie się schorzenia przed 25 rokiem życia lub dodatni wywiad rodzinny.
Trwałe i skuteczne chirurgiczne leczenie nadpotliwości
Mechaniczne usuwanie gruczołów potowych za pomocą kuretażu retrodermalnego jest przeprowadzane w znieczuleniu miejscowym. Podobne, dobre rezultaty daje liposukcja tłuszczu wraz z gruczołami potowymi w obrębie pach, lecz kwalifikują się do niej tylko osoby z odpowiednią ilością tkanki tłuszczowej w tym miejscu. Bezpieczną metodą jest również subdermalne użycie lasera Nd-YAG o długiej fali 1064 nm, celem uszkodzenia gruczołów potowych w obrębie pach. Światło lasera wprowadzane jest cienkim światłowodem z jednego nakłucia skóry. Przemieszczany pod skórą światłowód uszkadza gruczoły potowe. Te zabiegi mają niestety zastosowanie wyłącznie w okolicy dołów pachowych i pozostawiają niewielką bliznę.
Sympatektomia - skuteczność, przebieg operacji i możliwe powikłania
Najskuteczniejszą, ale też najbardziej inwazyjną metodą jest sympatektomia, polegająca na zniszczeniu zwojów nerwowych współczulnych. Stosuje się różne techniki operacji, których celem jest zablokowanie impulsów nerwowych płynących do gruczołów potowych. Sympatektomia piersiowa jest wykonywana endoskopowo (ETS), poddawane są ablacji lub klipsowaniu zwoje Th1- w przypadku nadpotliwości twarzy, Th2 i Th3 – nadpotliwości dłoni i Th4 – nadpotliwości pach. Rzadziej przeprowadza się sympatektomię lędźwiową, aby zlikwidować intensywne pocenie się stóp. Oba zabiegi wykonuje się w znieczuleniu ogólnym, w warunkach szpitalnych. Zarezerwowane są dla najcięższych przypadków nadmiernej potliwości. Prowadzą do wyleczenia w niemal 100% przypadków. Powikłania obejmują kompensacyjną nadpotliwość w innym rejonie występującą niestety u większości pacjentów.
Koszty leczenia chirurgicznego nadpotliwości w Polsce i za granicą
Nadmierna potliwość (hyperhidrosis) jest poważnym problemem estetycznym i psychospołecznym. Przy wyborze sposobu terapii nadmiernego pocenia konieczne są ustalenie jego fizjologicznej przyczyny oraz ocena nasilenia dolegliwości. Należy pamiętać, iż z uwagi na role mechanizmu pocenia się, każda forma zaburzenia wydzielania potu jest nieprawidłowa i wymaga konsultacji dermatologicznej.
Cena zabiegów kuretażu retrodermalnego oraz liposukcji wahają się w granicach 3500-5000 zł, użycie lasera Nd-YAG 4000-5000 zł. W USA za takie zabiegi zapłacimy od 2000$ do nawet 5000$. Sympatektomia jest w Polsce refundowana przez NFZ, ale prywatnie zapłacimy za sympatektomię piersiową ok. 3500 zł, a za lędźwiową 3500-5500 zł. Na zachodzie te zabiegi są o wiele droższe, nawet ponad 2-5 tys. €, co często skłania do wizyt w Polsce pacjentów zagranicznych.
Źródła:
- American Academy of Dermatology Association, "Hyperhidrosis: Diagnosis and treatment" (www.aad.org), https://www.aad.org/, 2024
- Mayo Clinic Staff, "Hyperhidrosis" (www.mayoclinic.org), Mayo Clinic, 2024