USG Doppler żył i tętnic

Badanie ultrasonograficzne z funkcją Dopplera to jedno z fundamentalnych i najczęściej wykonywanych badań w diagnostyce chorób naczyń krwionośnych. Jest to nieinwazyjna, bezpieczna i szeroko dostępna metoda, która pozwala lekarzowi na ocenę przepływu krwi w tętnicach i żyłach niemal całego ciała, dostarczając kluczowych informacji o ich stanie i funkcjonowaniu.

W celu poprawy przewodzenia ultradźwięków na sondę aparatu i skórę pacjenta nakłada się specjalny żel ultrasonograficzny.

USG Doppler – na czym polega i jak działa badanie?

Badanie dopplerowskie polega na obrazowaniu naczyń tętniczych i żylnych za pomocą aparatu przypominającego klasyczne USG, ale wyposażonego w dodatkową funkcję, która wykorzystuje tzw. efekt Dopplera. Zjawisko to polega na zmianie częstotliwości fali ultradźwiękowej odbitej od poruszających się krwinek czerwonych. Komputer aparatu analizuje te zmiany i przedstawia je w formie graficznej i dźwiękowej, co pozwala lekarzowi precyzyjnie ocenić kierunek i prędkość przepływu krwi.

Lekarz wykonujący badanie porusza sondą i ustawia ją w odpowiednich do oceny danego naczynia płaszczyznach, określa jego wymiary, prędkość i kierunek przepływu krwi, ewentualną obecność i wielkość zwężeń (blaszek miażdżycowych) oraz poszukuje wszelkich innych nieprawidłowości, np. tętniaków, zakrzepów lub przetok.

Wyróżnia się kilka rodzajów prezentacji wyników:

• Color Doppler (kolorowy Doppler) – przedstawia przepływ na ekranie w formie mapy kolorów, gdzie zazwyczaj kolor czerwony oznacza krew płynącą w kierunku głowicy, a niebieski – oddalającą się od niej.
• Power Doppler – jest bardziej czuły na wykrywanie wolnych przepływów i nie koduje kierunku, ale pozwala uwidocznić nawet bardzo drobne naczynia.
• Doppler spektralny (widmowy) – ukazuje przepływ w formie wykresu, który pozwala na dokładny pomiar prędkości krwi w wybranym punkcie naczynia.

Wskazania do USG Doppler i diagnozowane schorzenia

Badanie dopplerowskie tętnic ma na celu lokalizację zmian takich jak zwężenia, niedrożność, tętniaki czy przetoki oraz ocenę ich wpływu na przepływ krwi. Jest to kluczowe narzędzie w diagnostyce miażdżycy i kwalifikacji do leczenia. W przypadku żył, badanie to jest złotym standardem w diagnostyce zakrzepicy oraz niewydolności żylnej, czyli żylaków.

Zastosowanie tej metody jest jednak znacznie szersze i obejmuje wiele dziedzin medycyny. USG Doppler wykorzystuje się również w ginekologii i położnictwie do oceny dobrostanu płodu poprzez badanie przepływów w tętnicy pępowinowej, w onkologii do oceny unaczynienia guzów, a także w transplantologii do monitorowania ukrwienia przeszczepionych narządów, np. nerki czy wątroby.

Diagnostyka chorób tętnic

Ultrasonografia dopplerowska pozwala na diagnostykę chorób wielu naczyń tętniczych. Ograniczeniem tej metody jest jedynie anatomia pacjenta.

W praktyce najczęściej badane są następujące tętnice:

• Tętnice szyjne i kręgowe: badanie wykonuje się u pacjentów z podejrzeniem miażdżycy, po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu lub epizodzie przejściowego niedokrwienia (TIA), a także w ramach profilaktyki u osób z czynnikami ryzyka. Stwierdzenie krytycznego zwężenia (powyżej 70%) jest wskazaniem do leczenia zabiegowego.
• Tętnice kończyn dolnych: badanie jest niezbędne w diagnostyce miażdżycy, której typowym objawem jest ból nóg podczas wysiłku (tzw. chromanie przestankowe). Pozwala ocenić stopień niedokrwienia i zaplanować leczenie.
• Tętnice nerkowe: ich zwężenie może być przyczyną trudnego w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Badanie USG Doppler jest podstawową metodą przesiewową w diagnostyce tego schorzenia.
• Tętnice jamy brzusznej i aorta: badanie pozwala na ocenę tętniaka aorty brzusznej oraz diagnostykę niedokrwienia jelit.

Diagnostyka chorób żył

W odniesieniu do układu żylnego USG Doppler pozwala na diagnostykę takich chorób jak:

• Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa: to podstawowe badanie w przypadku podejrzenia zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych, która objawia się bólem, obrzękiem i zaczerwienieniem nogi. Badanie pozwala potwierdzić lub wykluczyć obecność skrzeplin.
• Przewlekła niewydolność żylna (żylaki): USG Doppler ma na celu ocenę wydolności zastawek żylnych i zlokalizowanie miejsc, gdzie krew cofa się (tzw. refluks). Jest to niezbędne do prawidłowej kwalifikacji pacjentów do leczenia operacyjnego, laserowego czy skleroterapii.

Jak przygotować się do badania USG Doppler?

Badanie wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych, jest całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne. W większości przypadków nie wymaga ono żadnego specjalnego przygotowania – dotyczy to badania tętnic szyjnych, tętnic i żył kończyn. Wyjątkiem jest badanie naczyń jamy brzusznej (np. aorty, tętnic nerkowych). Wówczas pacjent powinien:

• być na czczo (minimum 6 godzin bez jedzenia),
• w dniu poprzedzającym badanie stosować dietę lekkostrawną,
• w miarę możliwości przyjąć środek przeciw wzdęciom (np. symetykon), aby gazy jelitowe nie zakłócały obrazu.

Nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do wykonania badania. Warto jednak pamiętać o pewnych potencjalnych ograniczeniach, takich jak znaczna otyłość, obecność otwartych ran lub opatrunków w miejscu badania, które mogą wpływać na jakość uzyskiwanego obrazu.