USG prostaty

Na czym polega USG prostaty?

USG prostaty to badanie obrazowe, które pozwala ocenić kształt, wielkość oraz strukturę gruczołu krokowego. Wykonywane jest na dwa sposoby:

• USG przezbrzuszne – lekarz przykłada głowicę ultrasonograficzną do powłok brzusznych pacjenta, uzyskując obraz narządu przez ścianę brzucha; jest to metoda mniej dokładna, stosowana głównie w ocenie przerostu prostaty;
• USG transrektalne (TRUS) – sonda ultrasonograficzna wprowadzana jest do odbytnicy, co pozwala uzyskać bardzo precyzyjne obrazy prostaty; to badanie wykorzystywane w diagnostyce raka stercza oraz stanów zapalnych.

Kiedy należy wykonać USG prostaty?

Badanie USG prostaty zalecane jest w kilku sytuacjach diagnostycznych i profilaktycznych:

• przy podejrzeniu przerostu prostaty – mężczyźni z problemami w oddawaniu moczu, częstomoczem czy uczuciem niepełnego opróżnienia pęcherza powinni poddać się ocenie stercza;
• w przypadku nieprawidłowego wyniku PSA – podwyższone stężenie antygenu gruczołu krokowego może wskazywać na choroby prostaty;
• profilaktycznie u mężczyzn z obciążeniem genetycznym – jeśli w rodzinie występowały nowotwory prostaty, lekarz może zalecić regularne badania;
• w trakcie diagnostyki raka prostaty – USG transrektalne pozwala na wykrycie zmian nowotworowych i wspomaga celowaną biopsję;
• w przypadku przewlekłego zapalenia prostaty – badanie pomaga ocenić stan zapalny i monitorować leczenie.

Jak często należy wykonywać USG prostaty?

Częstotliwość wykonywania USG prostaty zależy od wieku, stanu zdrowia oraz czynników ryzyka:

• mężczyźni po 50. roku życia powinni wykonywać USG profilaktycznie co 1–2 lata;
• osoby z obciążeniem genetycznym – badanie zaleca się już po 40. roku życia, nawet bez objawów;
• pacjenci z rozpoznanym przerostem prostaty – częstotliwość badań ustala lekarz w zależności od postępu choroby.

Jak przygotować się do USG prostaty?

Przygotowanie do USG prostaty zależy od metody badania – przez powłoki brzuszne lub przezodbytniczej (TRUS). Aby uzyskać jak najdokładniejszy obraz, konieczne jest przestrzeganie określonych zaleceń.

Przygotowanie do USG prostaty przez powłoki brzuszne

Dzień przed badaniem:

• spożywaj wyłącznie lekkostrawne posiłki, unikając owoców, ciemnego pieczywa oraz produktów powodujących wzdęcia;
• nie pij napojów gazowanych ani wody gazowanej;
• ostatni posiłek zjedz do godziny 19:00;
• przyjmij dwie kapsułki symetykonu, aby zmniejszyć ilość gazów w jelitach;
• jeśli masz skłonność do zaparć, zastosuj łagodne środki przeczyszczające lub wlewkę doodbytniczą, aby oczyścić jelita.

W dniu badania:

• bądź na czczo lub zachowaj co najmniej 5-godzinną przerwę od ostatniego posiłku;
• nie pal papierosów, nie pij kawy ani alkoholu i nie żuj gumy;
• na 2 godziny przed badaniem wypij 1–1,5 litra niegazowanej wody i nie oddawaj moczu (badanie pęcherza moczowego);
• zabierz ze sobą wyniki wcześniejszych badań ultrasonograficznych, jeśli je posiadasz.

Przygotowanie do USG transrektalnego (TRUS)

W przypadku USG TRUS nie ma konieczności wypełniania pęcherza moczowego. Kluczowe jest jednak oczyszczenie jelit:

• dzień przed badaniem warto zastosować dietę lekkostrawną;
• jeśli lekarz zaleci, można wykonać wlewkę doodbytniczą, aby usunąć zalegającą treść jelitową.

Jak przebiega badanie USG prostaty?

Przed rozpoczęciem badania pacjent przyjmuje odpowiednią pozycję:

• w przypadku USG przezbrzusznego – leży na plecach, a lekarz przesuwa sondę po podbrzuszu;
• w przypadku USG TRUS – pacjent leży na boku lub przyjmuje pozycję kolankowo-łokciową.

Lekarz nakłada żel na głowicę sondy i rozpoczyna badanie. W przypadku TRUS cienka sonda zostaje delikatnie wprowadzona do odbytnicy. Obraz gruczołu krokowego pojawia się na monitorze w czasie rzeczywistym.

Cała procedura trwa kilka minut i jest bezbolesna.

Jakie są normy wielkości prostaty w USG?

Wymiary gruczołu krokowego zmieniają się wraz z wiekiem:

• mężczyźni poniżej 50. roku życia – przeciętne wymiary wynoszą 44 × 32 × 38 mm, a objętość prostaty około 28 cm³;
• mężczyźni po 60. roku życia – średnie wymiary to 47 × 34 × 41 mm, a objętość około 35 cm³.

Jakie choroby można wykryć dzięki USG prostaty?

USG prostaty pozwala wykryć zarówno łagodne zmiany, jak i poważniejsze schorzenia, w tym nowotwory. Jest szczególnie przydatne w przypadku występowania takich objawów jak problemy z oddawaniem moczu, uczucie parcia na pęcherz czy zaburzenia erekcji.

Rak prostaty

Ultrasonografia, zwłaszcza w postaci badania transrektalnego (TRUS), umożliwia wykrycie zmian sugerujących rozwój nowotworu prostaty. USG pozwala ocenić kształt i strukturę gruczołu, a także wykryć obecność niejednorodnych obszarów, które mogą wskazywać na zmiany nowotworowe. Chociaż samo USG nie pozwala na jednoznaczne postawienie diagnozy, jest kluczowym badaniem wspomagającym wykrywanie raka prostaty i planowanie dalszej diagnostyki, np. biopsji celowanej.

Łagodny przerost gruczołu krokowego (BPH)

USG prostaty jest podstawowym badaniem stosowanym w diagnostyce łagodnego przerostu stercza (BPH – Benign Prostatic Hyperplasia). Pozwala na dokładną ocenę wielkości i objętości gruczołu, co jest kluczowe w monitorowaniu postępu choroby i dobieraniu odpowiedniego leczenia.

Przerost gruczołu krokowego może powodować:

• utrudniony odpływ moczu z pęcherza,
• częstomocz,
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza,
• nocne wizyty w toalecie (nykturia).

Zapalenie prostaty

USG prostaty bywa również stosowane w diagnostyce stanów zapalnych stercza.

Zapalenie prostaty może mieć charakter:

• ostry – objawia się silnym bólem w okolicy krocza, gorączką, problemami z oddawaniem moczu;
• przewlekły – przebiega z nawracającymi dolegliwościami bólowymi, uczuciem dyskomfortu i częstszymi infekcjami układu moczowego.

USG może ujawnić nieprawidłowości w strukturze prostaty, takie jak obszary o podwyższonej echogeniczności, wskazujące na przewlekły stan zapalny. W połączeniu z wywiadem i badaniami laboratoryjnymi pozwala na ustalenie odpowiedniego leczenia.

Nieprawidłowości w drogach moczowych

Choć głównym celem USG prostaty jest ocena samego gruczołu krokowego, badanie to często pozwala również wykryć inne nieprawidłowości w obrębie dolnych dróg moczowych, np.:

• zaleganie moczu w pęcherzu,
• zwężenie cewki moczowej,
• torbiele lub zwapnienia w prostacie.

USG prostaty to szybkie i skuteczne narzędzie diagnostyczne, które pozwala wykryć zarówno łagodne, jak i poważniejsze schorzenia gruczołu krokowego. Regularne badania profilaktyczne pozwalają na wczesne wykrycie problemów i uniknięcie poważniejszych konsekwencji zdrowotnych.

Ile kosztuje USG prostaty?

Cena badania USG prostaty może się różnić w zależności od placówki medycznej, lokalizacji oraz zakresu diagnostyki. W publicznych ośrodkach, w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, badanie jest refundowane, o ile pacjent posiada skierowanie od lekarza specjalisty.

W prywatnych klinikach diagnostycznych koszty badania mogą być zróżnicowane, a ostateczna kwota zależy od metody badania (USG przezbrzuszne lub transrektalne) oraz dodatkowych usług, takich jak konsultacja lekarska czy analiza wyników.

Gdzie można zrobić USG prostaty?

USG prostaty można wykonać w publicznych i prywatnych placówkach diagnostycznych. Aby znaleźć najbliższą klinikę, warto skorzystać z wyszukiwarek medycznych online.