Wędzidełko języka - kiedy podcinać? Jak leczyć naderwane wędzidełko?

Jak tworzy się wędzidełko?

W odpowiedzi na tak podstawowe pytanie należy zacząć od tego, kiedy wędzidełko zaczyna kształtować się w ludzkim organizmie. Jest to dość wcześnie, gdyż już w pierwszych tygodniach ciąży. Za twór będący zalążkiem wędzidełka uznaje się sublinqua. Tak jak wędzidełko, łączy on dno jamy ustnej z językiem. Jednak w dalszym procesie - nazywanym apoptozą - dochodzi do naturalnego obumierania komórek, przez co wędzidełko umiejscawia się bardziej z tyłu, jednocześnie wyraźniej zarysowuje się też kształt przedniej części języka.

Ten proces jest zatem kluczowy dla prawidłowego rozwoju wędzidełka. Jeśli przebiega on właściwie, to tkanka jest jędrna, przez co język porusza się swobodnie. Jednak w przypadku pojawienia się zaburzeń dochodzi do znacznego ograniczenia ruchomości języka. Proces kształtowania się wędzidełka patologicznego znany jest jako ankyloglossia, czyli ankyloglosja.

Ankyloglosja - na czym polega? Jakie są konsekwencje tego schorzenia?

Ankyloglosja to bardzo powszechna wada rozwojowa jamy ustnej. Nieprawidłowości w wędzidełku mogą być związane z jego długością, grubością, szerokością oraz z umiejscowieniem. Owe zaburzenia ograniczają podstawowe czynności biologiczne. Osoba z ankyloglosją może mieć:

• trudności z żuciem i gryzieniem - idące za tym nieumiejętność obrabiania kęsa oraz nadwrażliwość śluzówki jamy ustnej mogą prowadzić do zbyt częstego pojawiania się odruchu wymiotnego;
• gorsze oddychanie;
• problemy z połykaniem;
• nieefektywne ssanie - może prowadzić do pojawienia się takich nieprawidłowości, jak np. wada zgryzu - wywołana nieprawidłową motoryką języka może wiązać się z przemieszczaniem się zębów, ścieraniem się siekaczy i nieprawidłowościami stawu skroniowo żuchwowego;
• wady postawy - są pochodnymi wady zgryzu;
• problemy stomatologiczne - choroby przyzębia, zaniki kostne i odkładanie się kamienia nazębnego i w konsekwencji tego - próchnica;
• nadmierne ślinienie się;
• trudności w artykułowaniu słów - dzieje się tak, ponieważ dzieci z ankyloglosją nadto wypychają język do przodu, co wywołuje tzw. sygmatyzm międzyzębowy, znany jako seplenienie. To wiąże się z niepoprawnym wypowiadaniem takich głosek jak np. “r”, “l” lub “d”. Destabilizowanie pracy kości gnykowej wynikające z ankyloglosji może prowadzić do niewłaściwej fonacji, czyli do pochrząkiwania, chrypki lub dysfonii.

Ankyloglosja jest zatem problemem logopedycznym, fizjoterapeutycznym, stomatologicznym i ortodontycznym. Mało tego, nieprawidłowość ta, jako że obniża umiejętność ssania, może być bardzo dużym problemem dla niemowląt podczas próby karmienia ich piersią. Przyjmowanie pokarmu może być dla nich bolesne, co znacząco zaburza proces laktacji zarówno z punktu widzenia dziecka, jak i matki. Dziecko bowiem zbyt szybko oducza się czynności ssania.  

Wielu ortodontów nie może zaoferować skutecznego leczenia ortodontycznego, dopóki pacjent nie rozwiąże problemu związanego ze swoim wędzidełkiem językowym.

Sprzeczne opinie na temat wędzidełka językowego

Wokół funkcjonowania wędzidełka językowego powstało niegdyś wiele przeczących sobie teorii. Ogólnie przyjętą i tym samym najbardziej racjonalną wydaje się ta, według której nieprawidłowości w tym obszarze da się wyeliminować jedynie poprzez frenotomię, czyli chirurgiczne podcinanie wędzidełka. Tymczasem jeszcze w niektórych kręgach medycznych utrzymują się niesprawdzone informacje dotyczące sposobów leczenia tej przypadłości. 

Otóż nieprawdziwe jest twierdzenie, że skrócone wędzidełko językowe da się rozciągnąć, wydłużyć, rozćwiczyć lub rozmasować. Takie rozwiązania są nieskuteczne i mogą tylko narazić pacjenta niepotrzebny ból. Wędzidełko bowiem tworzone jest przez białko odporne na rozciąganie .

Nieuzasadnione teorie dotyczą także diagnozowania ankyloglosji. Według niektórych specjalistów tworzenie się na czubku języka charakterystycznego “serduszka” jest oznaką skróconego wędzidełka. Okazuje się jednak, że fakt może świadczyć o skróconym wędzidełkiem typu 1, jednak jego brak nie wyklucza obecności tego schorzenia.

Kolejne kontrowersje dotyczą już samego zabiegu podcinania wędzidełka, które wydaje się skuteczną formą leczenia tej dolegliwości. Zarzuca się, że frenotomia jest niebezpieczna. Nie ma jednak żadnych naukowych badań, które potwierdzałyby tę tezę. Zabieg przeprowadza się przy znieczuleniu. Dzięki frenotomii bardzo wielu pacjentów pozbyło się nieprawidłowości jamy ustnej.

Kiedy podciąć wędzidełko?

Za diagnozowanie schorzeń wędzidełka odpowiedzialny jest lekarz logopeda. Ustala on, jak wpływa ono na mobilność języka i jakie ma to przełożenie na wykonywanie czynności takich, jak np. mowa lub gryzienie. W kompetencjach tego specjalisty leży też przygotowywanie pacjenta do zabiegu i udzielanie mu wszelkich konsultacji w tym obszarze. Frenotomia, czyli chirurgiczne podcięcie wędzidełka językowego musi być poprzedzone odpowiednimi ćwiczeniami i masażami. Ważne, by wykonywać je też po zabiegu.

Frenotomia - co należy wiedzieć przed poddaniem się zabiegowi?

Przed udaniem się na zabieg podcięcia wędzidełka językowego przede wszystkim należy zapoznać się z listą przeciwwskazań, która nie jest dość długa. Można do nich zaliczyć przede wszystkim:

• wrodzone choroby jednostki ruchowej;
• zaburzenia krzepnięcia krwi.

Warto też wiedzieć, że w miejscu cięcia, przez około 2 tygodnie od przeprowadzenia zabiegu może utrzymywać się niewielki ślad w bladożółtym kolorze. Najważniejsze jednak jest to, by po frenotomii wykonywać ćwiczenia i masaże wędzidełka, nawet wtedy, gdy towarzyszy temu niewielkie krwawienie. 

Zdarza się, że podcięcie wędzidełka językowego nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Bywa to powodem do przeprowadzenia powtórnej operacji.