Wiemy i umiemy coraz więcej, czyli odkrycia medyczne w 2016 roku

W ostatnich latach naukowcy odkryli wiele nowych mechanizmów diagnostycznych i technik leczenia, a dodatkowo liczne technologie, uznawane jeszcze niedawno za pieśń odległej przyszłości, weszły do codziennego użytku, zwiększając możliwości współczesnej medycyny. Tak było chociażby z kapsułkami endoskopowymi, które dopiero w 2001 roku zostały zarejestrowane do badań jelita cienkiego u człowieka, a w 2003 roku zatwierdzone przez FDA: dziś, już powszechnie stosowane, znacznie ułatwiają diagnostykę endoskopową schorzeń przewodu pokarmowego. 

Także ostatni rok obfitował w odkrycia, które przynoszą nadzieję na szybsze, skuteczniejsze i mniej obciążające dla pacjenta leczenie licznych schorzeń, a także ich bardziej precyzyjną diagnostykę. W roku 2016 m.in. zbudowano pierwszy na świecie ruchomy skaner PET i nowoczesne narzędzie diagnostyczne, zastępujące spirometr, opracowano tzw. lokalizator żył i „sztuczną skórę” w kremie, a dzięki zastosowaniu komórek macierzystych mężczyzna po wypadku odzyskał sprawność w sparaliżowanej ręce. W związku ze znaczną liczbą istotnych wydarzeń medycznych trudno mówić o najważniejszych odkryciach ubiegłego roku, warto jednak wspomnieć o kilku, które w szczególny sposób wpłyną – bądź już wpłynęły – na rozwój medycyny.

Nowoczesna modyfikacja genów i dziecko trojga rodziców - medyczne nowości 2016 roku

W 2016 roku na świat przyszło pierwsze dziecko trojga rodziców

Niewątpliwie jednym z najgłośniejszych wydarzeń w medycznym świecie był w zeszłym roku historyczny eksperyment, polegający na wykorzystaniu metody edycji genów CRISPR-Cas9 u człowieka. Pierwszy na świecie zabieg tego rodzaju przeprowadzili 28 października naukowcy z chińskiego Uniwersytetu Syczuanu w Chengdu. Metoda, dotychczas testowana z powodzeniem tylko na zwierzętach, może pomóc w tworzeniu skuteczniejszych terapii antynowotworowych. CRISPR pozwala w sposób precyzyjny i skuteczny „wyciąć” wadliwy fragment DNA i zastąpić go innym, zdrowym. Jeśli eksperyment się powiedzie, ma szansę stać się kamieniem milowym w walce z nowotworami.

6 kwietnia 2016 roku urodził się Abrahim Hassan – pierwsze dziecko, posiadające materiał genetyczny trzech osób. Dzięki podmianie materiału w tzw. mitochondrialnym DNA uniknął śmiertelnej choroby genetycznej, na którą cierpi jego biologiczna matka. Wadliwa część mitochondrium komórki jajowej została w trakcie procedury in vitro zastąpiona zdrową, pobraną od innej kobiety. I choć metoda uznawana jest za kontrowersyjną, stanowi nadzieję na uniknięcie wielu poważnych wad genetycznych. Na Ukrainie przeprowadzone zostały dwa kolejne zabiegi tego rodzaju – dzieci, poczęte w ich trakcie, urodzą się w 2017 roku.

Również w ubiegłym roku lekarze z chińskiego Uniwersytetu Sun Jat-sena w Kantonie w ubiegłym roku przeprowadzili nowatorską operację zaćmy z wykorzystaniem komórek macierzystych u dzieci. Cała dwunastka małych pacjentów miała po ośmiu miesiącach od operacji całkowicie zregenerowaną soczewę, można więc mieć nadzieję, że był to pierwszy krok do rewolucji w leczeniu zaćmy.

Medyczne osiągnięcia polskich naukowców

Gdańscy naukowcy opracowali nowoczesną pompę osiową, mogącą ratować życie chorym z niewydolnością serca

Znaczące okrycia to „działka” nie tylko zagranicznych uczonych – także polscy naukowcy mają istotny wpływ na postęp w dziedzinie medycyny. W 2016 roku w Łodzi opracowano innowacyjne urządzenie do rehabilitacji kardiologicznej pod postacią t-shirta z wbudowanymi sensorami do pomiaru EKG pacjenta. Inteligentna koszulka umożliwia stałe monitorowanie pacjenta, a dzięki zastosowanej technologii można ją normalnie użytkować, a nawet prać w pralce. Również w ubiegłym roku firma telemedyczna Nestmedic opracowała system Pregnabit, czyli pierwsze na świecie przenośne urządzenie do pomiaru akcji serca płodu, a naukowcy z Centrum Techniki Okrętowej i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego stworzyli nowoczesną pompę osiową dla pacjentów z niewydolnością serca.

W grudniu ubiegłego roku w Polsce przeprowadzono także innowacyjną operację transplantacji ręki. W Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu po raz pierwszy na świecie przeszczepiono tę kończynę pacjentowi, który nie utracił ręki, ale urodził się bez niej. Jest to o tyle istotne, że dotychczas sądzono, iż mózg pacjenta, urodzonego bez kończyny, nie będzie „wiedział”, jak ta kończyną poruszać, tymczasem już po przebudzeniu pacjent wykazywał w przyszytej dłoni zdolności motoryczne.

We Wrocławiu przeprowadzono pierwszą na świecie transplantację dłoni pacjentowi, który urodził się bez niej

Każdy upływający rok przynosi nowe odkrycia medyczne: jedne mają szansę zrewolucjonizować tę gałąź medycyny, inne są mniej spektakularne, ale w istotny sposób wpływają na skuteczność diagnostyk i leczenia. Dzięki wytężonej pracy naukowców to, co jeszcze niedawno wydawałoby się nieosiągalne, dziś jest już możliwe. Pozostaje mieć nadzieję, że rok 2017 i kolejne lata także będą obfitowały w osiągnięcia, mające realny wpływ na życie pacjentów.

Źródła: K. Celiński, R. Fornal, T. Dworzański, M. Słomka, A. Mądro, „Postępy w endoskopii przewodu pokarmowego w ujęciu praktycznym”, Zdrowie Publiczne, 2012;122(2): 211-216; www.naukawpolsce.pap.pl;