Wskazania do badania USG Doppler

Liczne zgłaszane przez pacjentów dolegliwości mogą wynikać z obecności zmian w tętnicach. Należą do nich m. in.  zwężenia (spowodowane głównie miażdżycą), tętniaki, urazy, przetoki. Objawy te mogą wynikać bezpośrednio z choroby naczynia, albo być ich następstwem, np. udary mózgu, niewydolność nerek i  nadciśnienie tętnicze. W związku z tym wskazania do badania  są szerokie i obejmują:

• ocenę przyczyn bólu kończyn dolnych indukowanego wysiłkiem - może on być skutkiem niedostatecznego zaopatrzenia w krew mięśni w wyniku miażdżycy tętnic obwodowych (tzw. chromanie przestankowe); badanie dopplerowskie pozwala na lokalizację i stopień zwężenia naczyń co jest istotne przy planowaniu leczenia zabiegowego;
• diagnostykę przyczyn owrzodzeń, niegojących się ran, gangreny i bólu spoczynkowego kończyn dolnych - te dolegliwości także mogą wynikać z niedokrwienia, u którego podstaw leżą zmiany w tętnicach zaopatrujących zmienione chorobowo okolice kończyn dolnych;
• diagnostykę przyczyn oziębienia i zasinienia palców, dłoni, stóp, która może mieć podłoże naczyniowe;
• monitorowanie efektów leczenia zwężeń, niedrożności i tętniaków tętniczych;
• ocenę możliwości regeneracyjnych w przypadku niegojących się ran - ta zależy przede wszystkim od odpowiedniego ukrwienia;
• przygotowanie do dializoterapii - w celu wyboru odpowiedniego do wytworzenia przetoki tętniczo-żylnej (niezbędnej do dializy) miejsca na przedramieniu;
• podejrzenie i ocena hemodynamiczna przetok, czyli nieprawidłowych połączeń między tętnicami lub tętnicą i żyłą;
• podejrzenie zespołu podkradania tętnicy podobojczykowej (niedrożność jej obwodowego odcinka z wytworzeniem krążenia obocznego z tętnicą kręgową i podstawną mózgu, w czego efekcie dochodzi do niewydolności kręgowo-podstawnej i objawów niedokrwienia ośrodkowego układu nerwowego);
• podejrzenie zespołu górnego otworu klatki piersiowej, w którym na skutek nieprawidłowości anatomii lub w wyniku urazu dochodzi do uciski na struktury wychodzące przez górny otwór klatki piersiowej, tzn. tętnicę podobojczykową oraz żyły i nerwy zaopatrujące kończynę górną;
• diagnostykę miażdżycy tętnic szyjnych u pacjentów po udarach lub przejściowym niedokrwieniu mózgu, a także ze stwierdzoną miażdżycą innych tętnic;
• diagnostykę przyczyn niewydolności nerek, wtórnego nadciśnienia tętniczego i ocenę wskazań do przeszczepu nerki - w tym celu wykonuje się badanie dopplerowskie tętnic nerkowych.

Ponadto badanie może być wykonane jako rozszerzenie testu screeningowego w kierunku tętniaka aorty brzusznej. Standardowo wykonuje się klasyczne USG jamy brzusznej, ale ocena dopplerowska wnosi więcej danych klinicznych. Warto również zaznaczyć, że miażdżyca tętnic obwodowych koreluje bezpośrednio z miażdżycą naczyń serca, zatem badanie USG Doppler jest dobrym testem prognostycznym określającym ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej.

Wskazania do USG Doppler żył

Badania dopplerowskie wykonywane są także na układzie żylnym i wnoszą istotne dane kliniczne dotyczące tego układu. Wskazania do badania to m.in:

• diagnostyka, ocena progresji i efektów leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej -  USG Doppler żył kończyn dolnych, obok tzw. USG uciskowego jest standardem diagnostycznym u pacjentów objawowych, tzn. z bólem, obrzękiem, zaczerwienieniem kończyn dolnych (zwłaszcza gdy występuje asymetria między kończynami), u pacjentów z zatorowością płucną, osób długotrwale unieruchomionych, otyłych, z współistniejącym nowotworem, wywiadem rodzinnym zakrzepicy lub innymi czynnikami ryzyka tej choroby w celu  jej wczesnego wykrycia i leczenia;
• diagnostyka niewydolności żylnej i żylaków kończyn dolnych - schorzenia te mogą wynikać z nieprawidłowej funkcji zastawek żylnych, co skutkuje cofaniem się krwi (refluksem), który może być wykryty metodami dopplerowskimi;
• lokalizacja naczynia przed planowanym nakłuciem, np. w celu założenia dostępu centralnego do żyły szyjnej lub udowej - dostęp taki umożliwia podawanie dożylne dużych objętości płynów lub żywienie pozajelitowe pacjenta, a nakłucie pod kontrolą USG Doppler zmniejsza częstość powikłań tego zabiegu, procedura ma głównie zastosowanie anestezjologiczne i na oddziałach intensywnej terapii.

Badanie USG Doppler wykorzystywane jest również do oceny naczyń narządów wewnętrznych i odróżnienia  struktur naczyniowych od nienaczyniowych,  a jedynym ograniczeniem jest anatomia pacjenta warunkująca możliwość zobrazowania narządów.

Źródła: Interna Szczeklika 2013; Guidelines of American Institute of Ultrasound in Medicine;