Wszczepienie sztucznego zwieracza cewki moczowej w leczeniu nietrzymania moczu u kobiet

Nietrzymanie moczu występuje aż u 4 milionów osób, z czego większość stanowią kobiety. W wielu przypadkach nietrzymaniu moczu towarzyszy nadciśnienie, cukrzyca oraz depresja. Do głównych typów zaburzeń oddawania moczu należy wysiłkowe nietrzymanie moczu, niewydolność aparatu zwieraczowego oraz postaci mieszane. Prawidłowe postawienie rozpoznania umożliwia wdrożenie skutecznego leczenia zachowawczego lub operacyjnego. 

Jeżeli inne metody leczenia zawiodą, w terapii niewydolności aparatu zwieraczowego można zastosować sztuczny zwieracz cewki moczowej. U kobiet wskazaniem do implantacji jest zazwyczaj ciężkie nietrzymanie moczu, będące wynikiem neurogennej niewydolności zwieracza cewki moczowej. Niezbędnym warunkiem do przeprowadzenie zabiegu jest pełny kontakt z pacjentem oraz jego sprawność, która jest potrzebna do obsługi urządzenia.

Na czym polega działanie sztucznego zwieracza cewki moczowej?

Pierwszy zwieracz cewki moczowej stworzyli Trost i Elliott w 1947r. Był to typ zewnętrzny, kontrolowany przez doczepianą pompkę, którą pacjent musiał zawsze mieć przy sobie. Obecnie stosowane zwieracze są całkowicie ukryte pod powierzchnią skóry. W skład zestawu wchodzi pompka, mankiet oraz zbiornik płynu. Założony na szyi pęcherza mankiet wypełniony płynem, stanowi mechaniczną przeszkodę w odpływie moczu, w związku z czym ten przepływa tylko wtedy, gdy pacjent aktywuje układ. Działanie zwieracza polega rozpoczynającym się w momencie ściśnięcia pompki przepływie płynu z mankietu i pompki do zbiornika. Opróżniony mankiet umożliwia wypływ moczu z pęcherza. W każdym momencie istnieje możliwość wciśnięcia przycisku deaktywującego, który powoduje zatrzymanie przepływu płynu przez pompkę.

Zabieg jest wykonywany u kobiet, u których występuje nawrotowe lub przetrwałe nietrzymanie moczu, w którym nie przyniosło pożądanego efektu zastosowanie innych technik zabiegowych. Wszczepienie sztucznej zastawki cewki moczowej jest przeciwwskazane u kobiet poddanych radioterapii. Zabieg jest uważany za skuteczny, jednak jak każda procedura inwazyjna jest obarczony ryzykiem wystąpienia powikłań. Wśród najczęstszych należy wymienić niewłaściwy dobór rozmiaru urządzenia lub panującego w nim ciśnienia, nadreaktywność mięśnia wypieracza, uszkodzenie zestawu oraz erozję lub atrofię cewki moczowej. Zazwyczaj producent określa, że sztuczny zwieracz powinien sprawnie działać przez okres 10 lat. W wielu przypadkach czas ten jest znacznie dłuższy, jednak u części pacjentek istnieje konieczność szybszej wymiany zestawu w związku z jego uszkodzeniem.

Aby sprawdzić, czy zestaw funkcjonuje prawidłowo, można wykonać badanie rentgenowskie z wypełnionym oraz opróżnionym mankietem, pod warunkiem wypełnienia go środkiem kontrastującym. Do innych metod należy wykonanie badania urodynamicznego oraz cystouretroskopia.

Czy wszczepienie sztucznego zwieracza cewki moczowej jest skuteczną metodą leczenia nietrzymania moczu?

Przed podjęciem decyzji o wykonaniu zabiegu pacjenci zastanawiają się, czy zabieg jest konieczny i czy jego przeprowadzenie nie przyniesie więcej szkód niż pożytku. Aby odpowiedzieć na to pytanie, autorzy artykułu "The artificial urinary sphincter in 86 patients with intrinsic sphincter deficiency: satisfactory actuarial adequate function rates" zbadali satysfakcję pacjentów z wszczepioną sztuczną cewką moczową bezpośrednio po zabiegu oraz pięć lat po nim. Na początku nietrzymanie moczu zostało całkowicie wyleczone u 76% pacjentów, a u kolejnych 7% poprawa była znaczna. Po pięciu latach efekt prawidłowego trzymania moczu utrzymał się u 46% chorych, a u 21% uzyskano ten efekt po przeprowadzeniu kolejnego zabiegu. Wyniki są bardzo dobre, pacjenci muszą jednak zdawać sobie sprawę z tego, że dla utrzymania efektu może wystąpić konieczność wykonania ponownej operacji.

Źródła:

• "The artificial urinary sphincter in 86 patients with intrinsic sphincter deficiency: satisfactory actuarial adequate function rates", European Urology, 2000 Aug;38(2):156-60;
• "Leczenie nietrzymania moczu. Stan aktualny i kierunki rozwoju" dr n. med. R. Górecki, Przegląd Urologiczny 2006/2 (36)
• "The Current Role of the Artificial Urinary Sphincter in Male and Female Urinary Incontinence" World J Mens Health. 2013 Apr; 31(1): 21–30;
• "Sztuczny zwieracz cewki moczowej AMS 800" Przegląd Urologiczny 2014/2 (48)