Wypadanie macicy – operacyjne i nieoperacyjne metody leczenia

Definicja i przyczyny wypadania macicy

Wypadanie pochwy i macicy rozumiane jest jako przemieszczenie tych narządów w kierunku błony dziewiczej bądź poza jej obręb. Co istotne, bardzo często towarzyszy mu wypadanie narządów sąsiednich, takich jak odbytnica i pęcherz moczowy. Powodem takiego stanu są zaburzenia biochemiczne w obszarze wiązadeł, powięzi oraz mięśni dna miednicy. Niemniej etiologia schorzenia jest wieloczynnikowa, przez co nie można wskazać na jeden element sprawczy. Kluczowe znaczenie ma niewątpliwie wiek kobiety: przekwitanie jest jednym z głównych czynników ryzyka wypadania macicy.

Choć należy podkreślić, że w większości badań podstawowym czynnikiem zagrożenia jest rodność oraz sposób, w jaki przeprowadzono poród. Szczególnie duże ryzyko występuje w przypadku makrosomii płodu, przedłużonego drugiego okresu porodu, episiotomii czy znieczulenia podpajęczynówkowego. Nie są to natomiast jedyne źródła obniżenia macicy. Problem ten może również pojawić się na skutek zbyt intensywnej pracy fizycznej, przewlekłych zaparć oraz chorób związanych z podwyższeniem ciśnienia śródbrzusznego (kaszel).

Przyczyny wypadania macicy:

• ciężki poród,
• urodzenie dużego dziecka (waga powyżej 4 kg),
• episiotomia, czyli nacięcie krocza w trakcie porodu,
• przedłużony drugi okres porodu,
• znieczulenie podpajęczynówkowe w trakcie porodu,
• choroby związane z podwyższeniem ciśnienia śródbrzusznego (kaszel),
• wrodzone zaburzenie metabolizmu kolagenu,
• niedobór estrogenów w okresie przekwitania,
• przewlekłe zaparcia,
• uprawianie wysiłkowej dyscypliny sportu,
• ciężka praca fizyczna,
• nadwaga i otyłość.

Objawy i diagnostyka wypadania macicy

Objawy wypadania macicy różnią się w zależności od stopnia zaawansowania problemu. Co istotne, symptomy zaburzeń statyki narządu rodnego, a w tym w postaci wypadania macicy, można podzielić na pochwowe, seksualne, ze strony układu moczowego oraz ze strony układu pokarmowego. Do pierwszej z wymienionych grup zalicza się m.in. uczucie pełności w kroczu i uczucie parcia. Wśród objawów seksualnych natomiast wymienia się dyspareunię – ból przed, w trakcie lub po stosunku seksualnym – oraz obniżenie poczucia własnej atrakcyjności. Pacjentki, u których występuje wypadanie macicy, doświadczają również takich dolegliwości jak np. nietrzymanie moczu, zwiększoną częstotliwość oddawania moczu czy uczucie niekompletnego wypróżnienia.

Wypadanie macicy – objawy:

• nietrzymanie moczu,
• częstsze oddawanie moczu,
• parcie na pęcherz,
• uczucie pełności pęcherza lub jego niekompletnego wypróżnienia,
• nietrzymanie gazów i stolca,
• uczucie niecałkowitego wypróżnienia,
• uczucie pełności w kroczu,
• uczucie parcia i ciężkości w kroczu,
• uczucie wysuwania się „czegoś” z pochwy,
• ból w podbrzuszu,
• ból pleców w okolicy lędźwiowej,
• ból przed, w trakcie lub podczas stosunku seksualnego,
• nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych (dot. kobiet miesiączkujących).

Diagnostyka obniżenia narządów rodnych, a w tym wypadania macicy, polega przede wszystkim na wywiadzie lekarskim oraz badaniu fizykalnym, m.in. na badaniu ginekologicznym. Kluczowe znaczenie mają w tym kontekście zgłaszane przez pacjentkę dolegliwości. Lekarz ginekolog może również zlecić przeprowadzenie badań dodatkowych, takich jak badanie ultrasonograficzne czy rezonans magnetyczny. Na podstawie uzyskanych wyników możliwa jest dokładniejsza ocena stanu macicy i okolicznych tkanek, co w rezultacie pozwala na postawienie jednoznacznej diagnozy.

Nieoperacyjne metody leczenia wypadania macicy

W przypadku wczesnego stadium zaawansowania obniżenia narządów rodnych najczęściej wystarczające okazuje się leczenie farmakologiczne. Wśród nieoperacyjnych metod leczenia wypadania macicy wymienia się również rehabilitację czy fizjoterapię uroginekologiczną, a w tym ćwiczenia mięśni Kegla. Kobietom doświadczającym wypadania macicy zaleca się też nierzadko elektrostymulację mięśni dna miednicy oraz pessary, czyli elastyczne krążki dopochwowe podtrzymujące obniżone narządy.

Wypadanie macicy – leczenie nieoperacyjne:

• leczenie farmakologiczne,
• pessary, czyli elastyczne krążki dopochwowe,
• rehabilitacja uroginekologiczna,
• elektrostymulacja mięśni dna miednicy,
• laserowe leczenie wypadania macicy.

Estrogenoterapia w leczeniu wypadania macicy

W sytuacji, kiedy wypadanie macicy nie osiągnęło jeszcze zaawansowanego stadium, zazwyczaj zaleca się wdrożenie leczenia farmakologicznego. Pacjentce aplikowane są wówczas globulki dopochwowe na wypadanie macicy, mające w swoim składzie estrogen. Celem podania środków tego typu jest zwiększenie jędrności ścian narządów rodnych, a pośrednio – wyeliminowanie objawów zaburzenia. Farmakoterapia sprawdza się przede wszystkim u kobiet w okresie okołomenopauzalnym, u których zauważa się spowolnienie produkcji estrogenów, co w rezultacie prowadzi do utraty elastyczności mięśni miednicy.

Pessar – co to jest i jak działa?

Pessar pochwowy to niewielki wyrób medyczny umieszczany w pochwie w celu eliminacji niepożądanych symptomów zaburzeń statyki narządów rodnych. Stosuje się go również u pacjentek z nietrzymaniem moczu oraz w procesie leczenia wielu innych schorzeń ginekologicznych i położniczych. Wykorzystuje się też go czasami u kobiet ciężarnych: pessar pomaga im wówczas donosić ciążę. Odpowiednio założony przywraca anatomiczne ułożenie narządów rodnych oraz innych organów miednicy mniejszej. Dzięki jego zastosowaniu możliwe jest całkowite wyeliminowanie potrzeby przeprowadzenia operacji i odzyskanie przez pacjentkę pełni komfortu.

Domowe sposoby na wypadanie macicy

Obniżanie się narządu rodnego, które może ostatecznie doprowadzić do jego całkowitego wypadnięcia, wymaga specjalistycznego leczenia – prowadzonego przez lekarza ginekologa, fizjoterapeutę oraz innych specjalistów, których pomoc okazuje się niezbędna w danym przypadku. Niemniej bardzo pomocna jest samodzielna dbałość o statykę swojego narządu rodnego, polegająca np. na rezygnacji z dźwigania ciężkich przedmiotów oraz wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie miednicy. Kluczowa jest ogólna zmiana stylu życia, zorientowana w szczególności na wzmocnienie tkanek utrzymujących narządy rodne.

Operacyjne metody leczenia wypadania macicy

Wyraźne wypadanie i wysuwanie się macicy na zewnątrz podlega leczeniu operacyjnemu, a dokładnie chirurgii rekonstrukcyjnej. W takiej sytuacji niewystarczające są już metody stosowane w przypadku niezaawansowanego obniżania się narządów rodnych. Dodatkowymi wskazaniami do zabiegu są także nasilające się dolegliwości bólowe, dolegliwości wynikające z uchyłków w pęcherzu moczowym oraz nietrzymanie moczu. Warto przy tym podkreślić, że zaburzenia statyki dna miednicy mniejszej są jedną z głównych przyczyn interwencji chirurgicznych w okresie około- i pomenopauzalnym.

Jeszcze do niedawna operacyjne leczenie wypadania macicy polegało na przeprowadzeniu histerektomii, czyli jej chirurgicznego usunięcia. Natomiast procedura ta może powodować obniżenie i wypadanie pochwy. W związku z tym współcześnie stosowane są raczej inne metody w przypadku opisywanego zaburzenia, takie jak np. podwieszanie macicy z wykorzystaniem specjalnej siatki czy podwieszenie macicy do kości krzyżowej. Chirurgiczne leczenie wypadania narządów rodnych można przeprowadzić zarówno za pomocą klasycznej, otwartej metody, jak i z wykorzystaniem metod małoinwazyjnych, do których należy laparoskopia, dostęp przezpochwowy, a także zabiegi bazujące na funkcjach robota chirurgicznego.

Plastyka pochwy – kiedy jest wskazana?

Plastyka pochwy jest niezbędna w przypadku wypadnięcia tego narządu na zewnątrz: jego obniżanie się może być zazwyczaj leczone za pomocą metod nieoperacyjnych. Zabieg ten przeprowadzany jest u pacjentek, u których zdiagnozowano wypadnięcie pochwy spowodowane np. ciężkim porodem, otyłością, przewlekłymi zaparciami czy ciężką pracą fizyczną. Plastyka pochwy wybierana jest też przez kobiety, u których opisywana dysfunkcja ma związek z procesem starzenia się organizmu i pojawieniem się zespołu rozluźnienia pochwy – na skutek ograniczonej produkcji kolagenu i elastyny.

Decyzja o wyborze metody leczenia

Warto podkreślić, że decyzja o wyborze metody leczenia zawsze powinna zostać podjęta wspólnie z lekarzem prowadzącym. Istotne są oczywiście preferencje i oczekiwania pacjentki, natomiast kluczowe znaczenie ma jej kondycja zdrowotna oraz stopień zaawansowania problemu – które mogą zostać zidentyfikowane wyłącznie przez odpowiedniego specjalistę. Dlatego w przypadku dostrzeżenia u siebie niepokojących objawów, mogących wskazywać na obniżanie się narządu rodnego, niezbędna jest jak najszybsza wizyta w gabinecie lekarskim. Brak prawidłowo dopasowanego do pacjentki leczenia może pogłębić powstały problem i doprowadzić tym samym do konieczności wdrożenia interwencji chirurgicznej.

Życie po leczeniu wypadania macicy

Pacjentka, która poddała się specjalistycznemu leczeniu wypadania macicy, powinna zmienić wybrane nawyki oraz wprowadzić odpowiednie kroki z zakresu profilaktyki. Niezbędne jest zrezygnowanie przez nią z dźwigania ciężkich przedmiotów, czyli nieprzeciążanie mięśni dna miednicy. Rekomenduje się także wykonywanie ćwiczeń, najczęściej ćwiczeń mięśni Kegla. Należy mieć jednak na uwadze, że zalecenia po leczeniu wypadania narządów rodnych mogą się nieznacznie różnić, w zależności od zastosowanej metody. W przypadki interwencji chirurgicznej rekonwalescencja po operacji wypadania macicy trwa zazwyczaj kilka tygodni, co uniemożliwia powrócenie w tym czasie do wykonywania codziennych zajęć. Kluczowe znaczenie ma więc postępowanie zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.