Zastosowanie komórek macierzystych w zabiegach rekonstrukcyjnych

Komórki macierzyste najobficiej występują w tkankach płodowych, i mają największe zdolności do regeneracji. Jednak ze względów etycznych komórki macierzyste stosowane w zabiegach pozyskiwane są od osób dorosłych. Wykorzystuje się przede wszystkim mezenchymalne komórki macierzyste (MCS - mesenchymal stem cells). Mogą one być wyizolowane z każdej niemal tkanki: pępowiny, okostnej, ścięgien, skóry czy mięśni. Najłatwiej MCS można pozystkać z tkanki tłuszczowej, drogą liposukcji lub lipektomii (chirurgicznego wycięcia tkanki). W ten sposób można pozyskać nawet 100 do 1000 razy więcej komórek macierzystych, niż ze szpiku kostnego, więc metoda jest uważana za wysoce efektywną.

Od pierwszego przeszczepu szpiku kostnego do terapii komórkami macierzystymi

Pierwszym zabiegiem z użyciem komórek macierzystych był przeszczep szpiku kostnego w leczeniu białaczki, wykonany przez dr Thomasa w latach 50. ubiegłego wieku. Rozwój badań nad komórkami macierzystymi, umożliwiający ich zastosowanie w chirurgii, nastąpił dopiero pod koniec lat 90., dzięki pracy dr Thompsona z Uniwersytetu w Wisconsin, oraz badaczy z Uniwersytetu Johna Hopkinsa, którzy stworzyli techniki umożliwiające ich pozyskiwanie z ludzkich tkanek. Z MCS wiązane są duże nadzieje, dlatego są obecnie przedmiotem licznych badań. Jednak obecnie American Society of Plastic Surgeons, WHO ani inne organizacje nie publikują oficjalnych statystyk dotyczących trendów związanych ze stosowaniem MCS w chirurgii rekonstrukcyjnej.

Zastosowanie komórek macierzystych w medycynie rekonstrukcyjnej - nowa era terapii

Zabiegi rekonstrukcji z użyciem komórek macierzystych znalazły zastosowanie w:

• przeszczepach własnej tkanki tłuszczowej, 
• uzupełnianiu ubytków tkanki podskórnej spowodowanych zespołem Romberga, leczeniem nowotworów, radioterapią,
• przeszczepach tkanki kostnej, np. kranioplastyce (uzupełnianiu ubytków pokrywy czaszki),
• operacjach rekonstrukcyjnych w ortopedii,
• wypełnianiu ubytków tkanki kostnej, np. po resekcji nowotworów żuchwy, 
• operacji rozszczepu podniebienia,
• przeszczepach skóry,
• leczeniu niegojących się ran przewlekłych (odleżyny, zmiany skórne u cukrzyków bądź powstałe w skutek niedokrwienia, infekcji),
• leczeniu głębokich oparzeń,
• medycynie estetycznej: operacjach operacjach piersi, wypełnianiu ubytków po usunięciu implantów, rekonstrukcji gruczołu piersiowego po operacjach onkologicznych, a także w leczeniu łysienia.

Zalety zastosowania komórek macierzystych w zabiegach rekonstrukcyjnych

Obecność komórek macierzystych w przeszczepianej tkance zwiększa angiogenezę (tworzenie naczyń), zmniejsza odczyn zapalny i zapobiega obumieraniu komórek. Komórki macierzyste wydzielają bowiem liczne czynniki wzrostu do swojego otoczenia, VEGF oraz TGF.

Badania naukowe wykazują, iż głównie zwiększenie ukrwienia przeszczepu pozwala na dłuższe jego przeżycie i zapobiega odrzuceniu, a ilość tkanki ulegającej resorpcji jest znacznie mniejsza. Metoda ta minimalizuje również ryzyko powstawania blizn. W przypadku płatów skórnych dodatek komórek macierzystych zapobiega jego niedokrwieniu, będącego częstą przyczyną niepowodzenia operacji.

W przypadku tradycyjnych metod przeszczepiania tłuszczu, ponad 70% tej tkanki ulega wchłonięciu, dlatego efekt zabiegu nie jest w pełni trwały, ani satysfakcjonujący. Wzbogacenie wszczepianej tkanki o komórki macierzyste, sprawia, że zaniki są minimalne, a jedyną komplikacją jest powstawanie sińców, które zanikają samoistnie po 2-3 tygodniach, jak mówią badania Tiryaki i wsp.

Operacje piersi z użyciem komórek macierzystych, przeprowadzone przez Yoshimura i wsp. dają wyśmienite rezultaty. Lekarze stwierdzają, że w wyniku tego zabiegu piersi mają bardziej naturalny kształt, a przeszczepiona tkanka nie ulega tak istotnym zanikom, jak przy użyciu samej tkanki tłuszczowej. Komórki macierzyste mogą zrewolucjonizować również leczenie trudno gojących się ran, jak wrzody, odleżyny czy oparzenia. W eksperymencie przeprowadzonym przez lekarzy z Japonii u 18 z 20 pacjentów doszło do całkowitego ich zagojenia, podczas gdy tradycyjne metody mają skuteczność około 50%.

Obecnie komórki macierzyste są wykorzystywane w medycynie estetycznej do poprawy wyglądu skóry, pozbycia się zmarszczek, poprawienia owalu twarzy. Na szczególną uwagę zasługuje zabieg lipofillingu, po którym skóra odzyskuje młody wygląd i jest ujędrniona.

Kolejną zaletą jest to, że dzięki postępowi w medycynie z roku na rok pojawiają się nowe terapie i możliwości leczenia, co sprowadza się do faktu, że nie ma już tak dużej potrzeby bankowania komórek macierzystych. Można jest sprawnie i szybko wyizolować z tkanki tłuszczowej podczas jednego zabiegu.

Komórki macierzyste - cena zabiegu

Leczenie komórkami macierzystymi z sukcesem jest przeprowadzane w wybranych ośrodkach w Polsce, między innymi w Krakowie i Białymstoku, jak i również w wielu innych miastach. Zabiegi te nie są refundowane przez NFZ i ich koszt to ok. 8 tyś złotych. Jest on uzależniony od typu terapii, liczby potrzebnych zabiegów, źródła komórek macierzystych czy ich rodzaju (niektóre terapie wymagają bardziej zaawansowanych lub specjalistycznych typów komórek macierzystych). Po zabiegach ortopedycznych, tj. podanie podanie komórek macierzystych do stawu biodrowego, konieczna jest specjalistyczna rehabilitacja, za którą trzeba zapłacić ok. 5 tyś złotych.