Żylaki powrózka nasiennego a bezpłodność

Bezpłodność jest problemem stosunkowo częstym: The National Infertility Association podaje, że szacunkowo dotyczy on 10% populacji. Niemożność zajścia w ciążę może być spowodowana wieloma różnymi przyczynami. Znaczenie mają m.in. uwarunkowania genetyczne (np. zespół Klinefeltera lub Turnera), zaburzenia hormonalne oraz stres. 

Czynniki, powodujące bezpłodność, można podzielić względem płci, u której dane patologie występują. Problemy z poczęciem związane z zaburzeniami występującymi u mężczyzny stanowią według statystyk od 40 do 50% przyczyn niepowodzeń rozrodczych. Jednym z częstszych zaburzeń obserwowanych u takich pacjentów są żylaki powrózka nasiennego.

Bezpłodność a żylaki powrózka nasiennego - czy istnieje pomiędzy nimi związek?

Powrózek nasienny rozciąga się od moszny aż do kanału pachwinowego. W jego obrębie znajdują się m.in. mięsień dźwigacz jądra, naczynia żylne i tętnicze oraz nerwy. Patologie różnego rodzaju mogą obejmować tę strukturę, jedną z nich stanowi nadmierne poszerzenie zlokalizowanych w niej żył. 

Żylaki powrózka nasiennego (łac. varicocele) są zaburzeniem o nie do końca jasnej przyczynie. Dostępne teorie obracają się wokół anatomii tych naczyń (ich kręty przebieg oraz znaczna długość sprzyjają gromadzeniu się w nich krwi oraz poszerzaniu tych struktur), dodatkowo pod uwagę brany jest też fakt, że w wyniku istnienia niewielkiej ilości zastawek w tych żyłach pojawia się tendencja do zastoju w nich krwi.

Opisany wyżej stan często nie powoduje pojawiania się żadnych objawów. Zdaniem portalu webmd.com, żylaki powrózka nasiennego występują u około 15% płodnych mężczyzn, ciekawsza jest jednak inna informacja - poszerzone naczynia żylne w okolicy narządów płciowych ma około 40% pacjentów, borykających się z problemem bezpłodności. Na podstawie tych informacji wydawałoby się, że zaburzenie ma związek z występowaniem problemów z poczęciem dziecka - czy tak rzeczywiście jest?

Zależność pomiędzy żylakami powrózka nasiennego a bezpłodnością nadal pozostaje niejasna, pojawiają się jednak pewne hipotezy. Zaburzenie mogłoby powodować pogorszenie parametrów męskiego nasienia ze względu na wzrost temperatury w obrębie moszny. W warunkach prawidłowych ciepłota jąder jest o około 1-2 stopnie Celsjusza niższa od ogólnej temperatury ciała, co pozwala na prawidłowe zachodzenie procesu produkcji plemników. Na skutek zalegania krwi w rejonie organów rozrodczych występować może podniesienie temperatury, skutkujące pogorszeniem czynności komórek plemnikotwórczych.

Inna teoria związana jest z uciskiem naczyń tętniczych. Patologicznie poszerzone żyły mogą uciskać na tętnice, zaburzając dopływanie do jąder krwi bogatej w tlen. Dodatkowo zastój płynów potencjalnie zwiększa stężenie substancji toksycznych w okolicy narządów rozrodczych, a takowe mogą mieć destrukcyjny wpływ na komórki plemnikotwórcze.

Ostatecznym potwierdzeniem, że żylaki powrózka nasiennego negatywnie wpływają na męską płodność mógłby być fakt, iż zabiegi likwidujące poszerzone naczynia poprawiałyby zdolność do zapłodnienia. American Society for Reproductive Medicine and The Society for Male Reproduction and Urology przygotowało opracowanie "Report on varicocele and infertility: a committe opinion". Przegląd dostępnej literatury pozwolił badaczom ustalić, iż leczenie żylaków powrózka nasiennego pozwala poprawić parametry nasienia (m.in. ilość oraz ruchliwość plemników). Oprócz tego niektóre badania wykazywały, że odsetek uzyskanych zapłodnień po terapii omawianego stanu zwiększał się.

Związek patologii naczyń z problemami dotyczącymi poczęcia, podobnie jak sam temat bezpłodności, wydaje się dość kontrowersyjny. Zapewne część powiązań pomiędzy tymi dwoma stanami zostanie dopiero odkryta - badania trwają.

Opracowano na podstawie: www.advancedfertility.com; Evers JL, Collins JA, Assessment of efficacy of varicocele repair for male subfertility: a systematic review, Lancet. 2003 May 31;361(9372):1849-52, Kantartzi PD et al., Male infertility and varicocele: myths and reality, Hippokratia. 2007 Jul-Sep; 11(3): 99–104, www.resolve.org; www.webmd.com; www.cdc.gov; www.asrm.org