Co to są soczewki fakijne?

To syntetyczne, miękkie i bardzo elastyczne tzw. zwijalne soczewki wewnątrzgałkowe. Są wszczepiane do oka między tęczówkę a naturalną soczewkę pacjenta.

Soczewki fakijne (nazwa pochodzi od greckiego słowa facos, które oznacza soczewkę) korygują duże wady wzroku: krótkowzroczność, dalekowzroczność i astygmatyzm. Do produkcji wykorzystuje się najbardziej innowacyjne technologie, a użyte materiały z dużą zawartością wody są bardzo dobrze tolerowane przez oko. Soczewki fakijne wytrzymują nawet 50 lat!

Ta nowoczesna metoda jest obecna w Polsce od niedawna (pierwsze operacje w Polsce zostały przeprowadzone w 2010 roku, w Europie są stosowane już od lat dziewięćdziesiątych XX wieku). Zyskuje jednak coraz większą popularność. Okuliści, którzy ją stosują, zwracają uwagę na zalety:

  • to alternatywa dla laserowej korekcji wad wzroku, powodującej nieodwracalne zmiany rogówki. Po soczewki fakijne mogą sięgnąć osoby, które nie chcą albo nie mogą skorzystać z lasera z powodu zbyt dużej wady wzroku (krótkowzroczność powyżej –10-12 dioptrii i dalekowzroczność powyżej +4-6 dioptrii; zabieg laserowej laserowej korekcji wzroku jest wtedy obarczony dużym ryzykiem powikłań) lub przez inne medyczne ograniczenia (np. suche oko, zbyt cienka rogówka);
  • zabieg jest szybki i bezbolesny, a rekonwalescencja krótka;
  • poprawa wzroku następuje niemal od razu i na lata można pożegnać się z okularami czy szkłami kontaktowymi, 
  • soczewki fakijnej nie widać, 
  • w oku pozostaje własna, naturalna soczewka (zabieg nie pozbawia oka akomodacji), 
  • metoda, w odróżnieniu od korekcji korekcji laserowej, jest odwracalna – jeśli efekt nie będzie zadowalający albo z wiekiem oko swoje właściwości optyczne, soczewki fakijne można po prostu usunąć i wrócić do stanu wyjściowego.

Soczewki fakijne – wskazania

Niestety, z korekcji wady wzroku przy pomocy soczewek fakijnych mogą skorzystać osoby tylko w określonym wieku. Ten przedział jest różny w zależności od ośrodka medycznego, ale zawsze dotyczy tylko osób dorosłych, pełnoletnich – od 21. roku życia i nie starszych niż 55 lat. 

Skąd ta górna granica? Z wiekiem naturalna soczewka w oku stopniowo twardnieje i traci elastyczność, słabnie zdolność akomodacji, co objawia się postępującą tzw. starczowzrocznością (prezopia) i kłopotami z widzeniem przedmiotów w bliży. Soczewki fakijne tego procesu nie korygują, stąd ograniczenie dla osób w bardziej zaawansowanym wieku. Nie są one jednak automatycznie odrzucane. Przypadki rozpatruje się indywidualnie.

Kolejne warunki do spełnienia przed zabiegiem to dobry ogólny stan zdrowia oraz stabilna wada wzroku najlepiej przez około rok.

Wady, które korygują soczewki fakijne, mogą być wysokie, ale również mają wyznaczone granice – różne w zależności od placówki i oferowanych soczewek. Górna granica krótkowzroczności przy zabiegu może sięgać nawet –25 dioptrii, dalekowzroczności +13 dioptrii, a astygmatyzmu do 6 dioptrii.

I tu wady większe niż podane nie są bezwzględnym przeciwwskazaniem do implantacji soczewki. Ostateczna decyzja podejmowana jest przez lekarza na wizycie kwalifikacyjnej. Omawiane są wtedy możliwości wykonania zabiegu, oczekiwane efekty i możliwe działania niepożądane.

Zawsze wszczepienie soczewki fakijnej poprzedza też bardzo dokładne badanie okulistyczne. Weryfikuje się wtedy wadę wzroku, ocenia stan oka, szczegółowo mierzy jego parametry.

Pamiętaj, że: Ostateczna decyzja o przyjęciu pacjenta do zabiegu i wyborze odpowiedniej soczewki fakijnej jest podejmowana przez lekarza na podstawie wyników badań i rozmów z pacjentem. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, a lekarz ocenia możliwości wykonania zabiegu, oczekiwane efekty oraz potencjalne działania niepożądane.

Soczewka fakijna – przeciwwskazania

Poza zbyt młodym lub zaawansowanym wiekiem oraz nieustabilizowaną wadą wzroku są też inne przeciwwskazania do wykonania zabiegu. Okulista może wstrzymać lub opóźnić operację z uwagi m.in. na:

  • choroby oczu: np. zaćma, odwarstwienie siatkówki, jaskra, stożek rogówki, stany zapalne, 
  • ogólne infekcje organizmu, obniżoną odporność, 
  • choroby tkanki łącznej, autoimmunologiczne czy nowotworowe, rozrusznik serca, 
  • ciążę i karmienie piersią (głównie z powodu zmian hormonalnych w tym okresie).

Zwróć uwagę: Osoby mające rozrusznik serca mogą potrzebować specjalnej uwagi i oceny przed zabiegiem wszczepienia soczewek fakijnych. Niektóre urządzenia medyczne mogą być wrażliwe na działanie sprzętu używanego podczas operacji.

Wszczepianie soczewek fakijnych

Jak wygląda wszczepienie soczewki fakijnej? Sam zabieg – tylko na jednym oku, bo nie wykonuje się go od razu na obu – trwa kilkanaście minut. Robiony jest w warunkach ambulatoryjnych i w znieczuleniu miejscowym. Tylko w wyjątkowych przypadkach stosuje się znieczulenie ogólne. Przy właściwym znieczuleniu pacjent czuje wyłącznie dotyk, jest świadomy, może reagować na polecenia.

Na początku okulista wykonuje małe, około 3-milimetrowe nacięcie na krawędzi rogówki. Przez nie z pomocą aplikatora wprowadza zwiniętą soczewkę fakijną. Umieszcza ją w tylnej komorze oka między tęczówkę a naturalną soczewką pacjenta. Tam soczewka fakijna rozwija się i przyjmuje właściwy kształt. 

Na tym zabieg się kończy. Rogówka nie jest szyta, bo niewielka rana zasklepia się sama.

Ważne: Po operacji pacjent zostaje na miejscu przez kilka godzin pod obserwacją. Jeśli wszystko przebiega standardowo, może wrócić do domu. Na oku ma opatrunek. Nosi go tylko do wizyty kontrolnej, która jest wyznaczana na następny dzień.

Po zabiegu

Oko po zabiegu nie powinno boleć. Pacjent może w miarę normalnie funkcjonować, chodzić, poruszać głową, czytać. Powinien jednak

  • przez tydzień, dwa ograniczyć wysiłek fizyczny, 
  • nie pocierać i nie przemywać oka. 

Przed infekcją chronią oko krople przepisane przez lekarza. Czas rekonwalescencji jest indywidualny, ale większość pacjentów może wrócić do pracy nawet kilka dni po operacji.

Poprawa widzenia zwykle następuje niemal natychmiast. Niekomfortowe może być widzenie obuoczne. Jednak już po około dwóch tygodniach od zabiegu można poddać się operacji drugiego oka. Czasem pełna stabilizacja widzenia może zająć kilka tygodni.

Soczewki fakijne – powikłania

Powikłania po wszczepieniu soczewki fakijnej są bardzo rzadkie. Zabieg jest uznawany za bezpieczny. Jak każde działanie chirurgiczne wiąże się jednak z pewnym ryzykiem, które chwilowo lub na stałe może pogorszyć widzenie. Trzeba to wziąć pod uwagę tym bardziej, że wszczepianie soczewek fakijnych nie jest procedurą niezbędną dla funkcjonowania oka czy pilnie ratującą wzrok.

Wśród możliwych powikłań pojawiających się bezpośrednio po zabiegu specjaliści wymieniają m.in. 

  • obrzęk rogówki oka, 
  • wzrost ciśnienia śródgałkowego, 
  • drobne stany zapalne, 
  • reakcję alergiczną na leki. 

Później może wystąpić np. zespół suchego oka. W bardziej odległej przyszłości niewykluczone, że u niewielkiego procenta pacjentów szybciej pojawi się zaćma.

Soczewka fakijna – koszt

Ponieważ soczewki fakijne stają się coraz bardziej popularne, zabieg ich wszczepienia nie jest skomplikowany, a poziom skuteczności wysoki, usługę oferuje coraz więcej ośrodków medycznych w Polsce. Bez problemu można je znaleźć w internecie.

Pacjenci mogą skorzystać z soczewek, które korygują tylko krótkowzroczność lub tylko dalekowzroczność, a także z takich, które jednocześnie likwidują astygmatyzm (soczewki fakijne toryczne). Wszystkie są wyposażone w filtr UV, chroniący oko przed szkodliwym promieniowaniem.

W zależności od wariantu, producenta i placówki medycznej soczewka wraz z zabiegiem na jedno oko kosztuje od ok. 4,5-5 tys. zł do blisko 11 tys. zł. Porównując ceny, trzeba zwrócić uwagę na to, co obejmują (i jaki rodzaj implantu). Czasem dodatkowo trzeba jeszcze zapłacić za badanie kwalifikujące do zabiegu oraz za wizyty kontrolne czy konsultacje po operacji.

Wszczepienie soczewki fakijnej nie jest obecnie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o wszczepienie soczewki fakijnej

  • Soczewka fakijna – warto czy nie?

    Wszczepienie soczewki fakijnej należy starannie rozważyć. Tym bardziej, że nie jest to procedura niezbędna dla funkcjonowania oka czy pilnie ratująca wzrok. Jak każdy zabieg chirurgiczny wiąże się z pewnym ryzykiem, które chwilowo lub na stałe może pogorszyć widzenie. W dodatku metoda jest kosztowna dla pacjenta, bo nie refunduje jej NFZ. Dla osób, które zdecydowanie chcą się uniezależnić od okularów i szkieł kontaktowych, zalety są jednak dominujące.

  • Czy po wszczepieniu soczewki fakijnej można uprawiać sport?

    Zdecydowanie tak. W przypadku sportów kontaktowych zaleca się nieco dłuższe powstrzymanie się od treningów, jednak innego rodzaju aktywność ruchową można wznowić już po kilku dniach od przeprowadzenia zabiegu.

  • Czy po zabiegu można prowadzić samochód?

    Bezpośrednio po wszczepieniu soczewki fakijnej nie należy prowadzić żadnego pojazdu, dlatego warto poprosić bliską osobę o odwiezienie do domu. Następnego dnia, jeśli pacjent dobrze widzi i czuje się komfortowo, może usiąść za kierownicą.

Źródła: