Wypadanie pochwy

Co to jest wypadanie pochwy?

Wypadanie pochwy to zaburzenie statyki kobiecego narządu rodnego, które pojawia się na skutek osłabienia mięśni dna macicy – kiedy mięśnie te słabną, dochodzi do obniżenia narządów w obrębie miednicy do pochwy lub do wypadania ich na zewnątrz, łącznie z pochwą. Co ważne, aż 50% kobiet w wieku 80+ cierpi na jakąś formę wypadania macicy i/lub wypadania pochwy. W przypadku kobiet młodszych, w wieku 20–39 lat, zaburzenia statyki narządów rodnych dotyczącą 10% pacjentek. Warto przy tym podkreślić, że wypadanie narządu rodnego dzieli się na cztery stopnie:

• I stopień – obniżenie macicy lub pochwy nie dochodzi i nie przekracza przedsionka pochwy;
• II stopień – obniżenie macicy lub pochwy dochodzi do przedsionka pochwy;
• III stopień – obniżenie macicy lub pochwy przekracza przedsionek pochwy;
• IV stopień – wypadanie narządu rodnego, częściowe lub całkowite.

Przyczyny wypadania pochwy

Wypadnięcie pochwy może wynikać na przykład z wieku i związanego z tym osłabienia mięśni dna miednicy – w takim przypadku ryzyko wypadnięcia pochwy i macicy znacznie wzrasta, co wymaga wdrożenia odpowiednich kroków profilaktycznych. Szczególne znaczenie ma też w tym kontekście menopauza prowadząca do licznych zmian hormonalnych, przede wszystkim w postaci spadku poziomu estrogenu, które mogą powodować osłabienie mięśni odpowiedzialnych za utrzymywanie odpowiedniej statyki kobiecego narządu rodnego. Częste jest też wypadanie pochwy po porodzie, choć zdarzają się przypadki wypadania pochwy również u tych pacjentek, które nigdy nie rodziły.

Wypadanie pochwy – przyczyny:

• poród drogami natury (zwłaszcza z nacięciem krocza),
• przebyta przez pacjentkę histerektomia,
• obciążenie genetyczne,
• choroby przebiegające z przewlekłym kaszlem,
• starzenie się organizmu,
• menopauza,
• nadmierna masa ciała,
• przewlekłe zaparcia,
• ciężka praca fizyczna,
• intensywna aktywność fizyczna.

Objawy wypadania pochwy

• Problemy z oddawaniem moczu
• Silne bóle w dolnej partii pleców
• Ucisk w pochwie, zwiększający się wraz z upływem dnia
• Nieuzasadnione krwawienia i plamienia z dróg rodnych

Diagnozowanie wypadania pochwy

Rozpoznanie wypadania pochwy bazuje przede wszystkim na wywiadzie lekarskim oraz badaniu ginekologicznym. Na tym etapie kluczowe jest zebranie przez lekarza ginekologa informacji na temat aktualnego stanu zdrowia pacjentki oraz jej historii związanej z przebytymi chorobami, zabiegami czy doświadczenia okołoporodowymi. Lekarz pyta wówczas pacjentkę np. o liczbę i przebieg doświadczonych przez nią porodów. Po ustaleniu tych kwestii ginekolog wykonuje badanie ginekologiczne, polegające przede wszystkim na wziernikowaniu pochwy i badaniu palpacyjnym. Na podstawie oceny fizykalnej lekarz ustala rozpoznanie i określa kolejne kroki diagnostyczne.

Konsultacje i badania diagnostyczne

• Wywiad lekarski
• Wziernikowanie pochwy
• Badanie palpacyjne wraz z oceną dotykową dna miednicy
• Ocena ułożenia narządu rodnego, pęcherza i odbytnicy w spoczynku i w momencie parcia
• Ocena stanu śluzówki pochwy
• Badanie urodynamiczne z oceną PVR
• Test kaszlowy sprawdzający funkcję cewki moczowej
• Tomografia komputerowa
• Rezonans magnetyczny
• Badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego

Niechirurgiczne metody leczenia wypadania pochwy

Leczenie wypadania pochwy różni się w zależności od stopnia zaawansowania problemu. Czasami wystarcza wyłącznie postępowanie zachowawcze, np. w postaci ćwiczeń na wypadanie pochwy, natomiast w wybranych przypadkach konieczne jest wdrożenie leczenia operacyjnego. Jeżeli lekarz ginekolog uznaje stan danej pacjentki za łagodny, zaleca się wykorzystanie przede wszystkim takich kierunków terapeutycznych z zakresu nieoperacyjnego leczenia wypadania pochwy jak:

• ćwiczenia mięśni dna miednicy,
• pessary pochwowe,
• elektrostymulacja,
• estrogenoterapia.

Ćwiczenia mięśni Kegla

Jednym z „domowych” sposobów na wypadanie pochwy jest wykonywanie przez kobietę ćwiczeń mięśni dna miednicy, w pozycji leżącej lub w niewielkim rozkroku. Taki trening polega na kilkusekundowym napinaniu mięśni wraz z ich naprzemiennym rozluźnianiem. Bardzo ważne jest natomiast to, by w trakcie jego przeprowadzania pamiętać o głębokim oddychaniu oraz o powtarzaniu określonej sekwencji ruchów, wraz z niezbędnym rozluźnianiem mięśni.

Użycie pessara

Innym sposobem na wypadającą pochwę jest wykorzystanie pessarów pochwowych, czyli miękkich i elastycznych wkładek wykonanych z silikonu lub winylu, które umieszcza się w pochwie w celu podparcia obniżonych narządów. Warto przy tym podkreślić, że krążki te, podtrzymujące ściany pochwy, są też nierzadko stosowane w przypadku nietrzymaniu moczu – co jednocześnie jest jednym z objawów wypadania narządu rodnego. Dużą zaletą takiej formy terapeutycznej jest jej wysoka skuteczność i tym samym efektywne zatrzymywanie postępu choroby.

Pessaroterapia zapewnia również szybkość działania. Już po pierwszej aplikacji krążka pacjentka odczuwa wyraźną poprawę. Ponadto metoda ta jest łatwo dostępna: pessary można dostać nie tylko w gabinecie ginekologicznym, ale i w aptekach oraz sklepach medycznych. Jej zastosowanie nie jest przy tym kosztowne, nie powoduje dyskomfortu i nie utrudnia pacjentce wykonywania codziennych obowiązków. Jest również nieinwazyjna: korzystanie z pessarów jest jedną z najmniej inwazyjnych metod leczenia wypadania narządu rodnego.

Zalety pessarów:

• duża skuteczność,
• nieinwazyjny charakter,
• niskie koszty zakupu,
• komfort stosowania,
• szybkość działania,
• łatwa dostępność,
• skuteczne zatrzymywanie postępu choroby.

Chirurgiczne metody leczenia wypadania pochwy

W ciężkich przypadkach konieczne może okazać się wdrożenie leczenia operacyjnego, polegającego np. na zrekonstruowaniu narządu rodnego. Kluczowe znaczenie w doborze odpowiedniej metody ma rodzaj i stopień zaawansowania problemu, a także źródło jego występowania. Co istotne, zabiegi tego typu mogą być wykonywane metodą laparoskopową (choć nie w każdym przypadku). Do najczęstszych chirurgicznych dróg terapii, wybieranych w przypadku wypadania pochwy, należy:

• plastyka pochwy,
• stosowanie wkładek wspierających i siatek,
• histeropeksja (podwieszenie macicy).

Nowoczesne techniki i innowacje w leczeniu wypadania pochwy

Wypadanie pochwy bywa leczone również za pomocą metody HIFU. Zabieg tego typu polega na emitowaniu ultradźwięków o wysokim natężeniu, w wyniku czego dochodzi do obkurczenia więzadeł i powięzi oraz do tworzenia nowych włókien kolagenowych w tkankach łącznych. W rezultacie poprawia się napięcie mięśni i więzadeł utrzymujących pochwę we właściwej lokalizacji. Jest to natomiast tylko jedna z dostępnych opcji. Dobór odpowiedniej metody powinien zawsze wynikać z konsultacji z lekarzem ginekologiem, który oceni stan pacjentki i na tej podstawie zaprezentuje jej dostępne w jej przypadku kroki terapeutyczne.

Zasady profilaktyki:

• unikaj podnoszenia ciężarów,
• dbaj o prawidłową wagę ciała,
• wzmacniaj mięśnie dna miednicy.

Najczęstsze pytania o wypadanie pochwy

• Co powoduje wypadanie pochwy?

  Wypadanie pochwy najczęściej jest wynikiem osłabienia mięśni dna miednicy. Może być spowodowane przez ciążę, poród, menopauzę, przewlekłe podnoszenie ciężarów, przewlekły kaszel, otyłość czy genetyczną skłonność do słabszej tkanki łącznej.

• Czy wypadanie pochwy można leczyć bez operacji?

  Tak, istnieją niechirurgiczne metody leczenia, takie jak ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy (ćwiczenia Kegla), noszenie pessara pochwowego (urządzenie wspierające, które jest wkładane do pochwy, aby pomóc podtrzymać narządy), zmiany w stylu życia, w tym zarządzanie wagą i unikanie podnoszenia ciężarów.

• Kiedy konieczna jest operacja?

  Operacja może być zalecana, gdy objawy są ciężkie i znacznie wpływają na jakość życia pacjenta, a metody niechirurgiczne nie przynoszą ulgi. Różne techniki chirurgiczne mogą być stosowane w zależności od ciężkości i rodzaju wypadania pochwy.

• Czy można zapobiegać wypadaniu pochwy?

  Choć nie zawsze można całkowicie zapobiec wypadaniu pochwy, ryzyko można zmniejszyć poprzez utrzymanie zdrowej wagi, unikanie przewlekłego podnoszenia ciężarów, rzucenie palenia (aby zmniejszyć ryzyko przewlekłego kaszlu), regularne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie dna miednicy i dbanie o ogólne zdrowie.