Badanie USG Doppler

Czym jest USG Doppler?  

Powstało wiele technik badania, które wykorzystują zjawisko zmiany częstotliwości fali ultradźwiękowej w momencie jej odbicia od przepływającej krwi. Ta zmiana częstotliwości znana jest pod nazwą „efektu Dopplera”. Pochodzi ona od nazwiska austriackiego matematyka i fizyka Christiana Andreasa Dopplera.

Istnieje pięć typów urządzeń diagnostycznych wykorzystujących efekt Dopplera:

• Doppler fali ciągłej,
• Doppler impulsów,
• Doppler z jednoczesnym obrazowaniem,
• kolorowy Doppler,
• Doppler mocy.

W aparacie fala ultradźwiękowa, wysyłana przez specjalną głowicę, odbija się od ośrodka będącego w ruchu (płynącej krwi), po czym powraca do głowicy. Ta połączona jest przewodem z aparatem ultrasonograficznym. Jego zadaniem jest rejestrowanie zmian częstotliwości fali ultradźwiękowej odbitej od płynącej krwi. Obraz ten przedstawiany jest na monitorze. Podczas wykonywania badania specjalista widzi dokładnie, gdzie krew przepływa szybciej, gdzie wolniej, oraz w którym kierunku.

 Dla kogo badania Dopplera?

Badanie USG Doppler stanowi podstawę diagnostyki schorzeń układu krążenia. Dzięki niemu można wykryć nawet drobne schorzenia żył i tętnic.

Zastosowań USG Doppler jest bardzo wiele. Są to m.in. wykluczenie zakrzepicy, badania przyczyn powstawania żylaków, unaczynień guzów nowotworowych, diagnostyka ciąży wysokiego ryzyka oraz wykrywanie zwężeń miażdżycowych.

Poddanie się badaniu nie wymaga szczególnych przygotowań. Nie ma też przeciwwskazań (np. wiekowych) do jego przeprowadzenia. Po jego wykonaniu nie grożą żadne powikłania.

Kiedy powinno się wykonać USG Doppler?

Zaleceń do wykonania badania USG Doppler jest wiele. Mogą to być: występowanie żylaków, niegojące się rany, przebyte urazy, drętwienie czy marznięcie kończyn. Zastosowanie tej formy diagnostyki jest naprawdę szerokie.

Badanie UGS Doppler zalecane jest przede wszystkim przy zaburzeniach krążenia, podejrzeniu przetok naczyniowych (to nieprawidłowe połączenia naczyniowe wrodzone lub nabyte), tętniakach aorty, objawach neurologicznych, które sugerują niedokrwienie oraz po przebytych przeszczepach.

Cele wykonywania USG Doppler to zaś:

• badanie żył kończyn dolnych pod kątem zakrzepicy (potoczna nazwa zakrzepowego zapalenia żył),
• badania żył kończyn dolnych pod względem niewydolności zastawkowej (stan wynikający z zastoju krwi w żyłach),
• wykrywanie zwężeń miażdżycowych w tętnicach szyjnych (pozwala to np. ustalić miejsca, w których doszło do zmian miażdżycowych),
• wykrywanie zwężeń i niedrożności w tętnicach kończyn dolnych,
• diagnostyka innych naczyń obwodowych (tętnice nerkowe czy trzewne),
• ocena ukrwienia naczyń guzów nowotworowych (większość z nich jest bowiem silnie ukrwiona),
• badanie naczyń jamy brzusznej (wątroby, śledziony, trzustki, nerek),
• przewidywanie niektórych powikłań zagrażających prawidłowemu rozwojowi ciąży,
• badanie narządów płciowych (przykładowo wykrycie żylaków powrózka nasiennego może być powodem niepłodności).

Jakie są zalety tzw. kolorowego Dopplera?

Technika kolorowej ultrasonografii dopplerowskiej (zwana potocznie kolorowym Dopplerem) polega na barwnym obrazowaniu przepływu krwi w naczyniach. Stwarza to możliwość precyzyjnego lokalizowania nawet małych naczyń.

Obrazowanie zmian przez nasycenie kolorem odpowiada różnym szybkościom lub energii przepływu krwi, pokazując w efekcie naczynia o nieprawidłowej budowie ściany.

Doppler tętnic, żył szyjnych i kręgowych

Tętnice szyjne są najważniejszymi naczyniami doprowadzającymi krew do mózgu. Dla jego sprawnego działania ważne są także tętnice kręgowe (kryjące się w kręgosłupie). Zwężenie światła tych tętnic prowadzi do niedokrwienia mózgu – bardzo niebezpiecznego w swoich skutkach. Stąd tak ważne w diagnostyce może okazać się przeprowadzenie USG tętnic szyjnych i kręgowych.

Badanie zewnątrzczaszkowych odcinków naczyń krążenia mózgowego wykorzystywane jest przede wszystkim do oceny pacjentów, u których stwierdzono: nagłe zaniewidzenie czy nie przemijające napady niedokrwienia. Mogą one być skutkiem nieprawidłowości w tętnicach szyjnych.

USG tętnic szyjnych pozwala ocenić stopień ich zwężenia, stanowiący czynnik zwiększonego ryzyka udaru mózgu. Badanie umożliwia wczesne wykrycie zagrożenia i wdrożenie stosownego leczenia.

USG Doppler jest też polecane pacjentom z chorobami naczyń i z grupy wysokiego ryzyka przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi. Badanie powinno wykonywać się również po przebytym udarze (bądź rodzinnym występowaniu udarów i zawałów serca) lub ataku niedokrwiennym.

Wskazaniami do wykonania badania Dopplera tętnic szyjnych i kręgowych mogą być też m.in.:

• nietypowe objawy o możliwym podłożu naczyniowym (które nie mają charakteru ogniskowego),
• pulsujące zmiany w obrębie szyi,
• doznane urazy szyi,
• potwierdzony wysoki poziom cholesterolu,
• powtarzające się bóle i zawroty głowy,
• stwierdzenie szmerów nad tętnicami szyjnymi.

USG żył szyjnych stosowane jest w diagnostyce zakrzepicy i innych chorób układu krążenia.

USG Doppler kończyn dolnych

Badanie pozwala ocenić wygląd żył kończyn dolnych (zarówno powierzchniowych, jak i tych głębokich). Dzięki USG Doppler lekarz może zdiagnozować uszkodzenia naczyń krwionośnych, co ułatwi później odpowiednie leczenie.

Doppler żył kończyn dolnych umożliwia zbadanie m.in. drożności żył, obecności skrzeplin w naczyniach czy stanu zastawek.

Wśród wskazań do wykonania badania wyróżniamy m.in.:

• przebyte urazy naczyń krwionośnych,
• ból w kończynach dolnych,
• uczucie mrowienia lub chłodu w kończynach dolnych,
• nieprawidłowe gojenie się ran kończyn dolnych,
• żylaki i obrzęki kończyn dolnych.

USG żył kończyn dolnych wykonuje się również dla monitorowania stanu żył po zabiegach rekonstruowania naczyń.

USG Doppler kończyn górnych

USG Doppler kończyn górnych służy do oceny morfologicznej i przepływowej tętnic kończyn górnych.

Dzięki temu badaniu możliwa jest ocena zwężeń, tętniaków, niedrożności, przetok tętniczo-żylnych czy ocena dializacyjna lub malformacji naczyniowych (malformacja naczyniowa to nienowotworowe zmiany naczyniowe, które spowodowane są nieprawidłowym rozwojem naczyń).

Wśród wskazań do wykonania badania są m.in.:

• ból kończyn górnych,
• przebyty uraz naczyń,
• drętwienie czy marznięcie kończyn górnych,
• złe gojenie się ran na kończynach górnych,
• zaburzenia czucia,
• schorzenia zakrzepowe żył,
• osłabienie, zanik mięśni w kończynie górnej.

USG Doppler kończyn górnych można zastosować również jako kontrolę po przebytej rekonstrukcji naczyń. 

USG Doppler tętnic nerkowych

To badanie zalecane jest, by zdiagnozować nadciśnienie tętnicze. Zaleca się je szczególnie u młodych pacjentów. Specjaliści polecają wykonanie USG Doppler tętnic nerkowych, by zbadać strukturę nerki.

Jeszcze innym wskazaniem do wykonania tego badania są złe wyniki badań laboratoryjnych, wykazujące choćby podwyższoną kreatyninę. USG Doppler tętnic nerkowych pomaga też w monitorowaniu pracy przeszczepionej nerki.

USG Doppler wątroby i naczyń wrotnych

USG Doppler naczyń wątroby ma istotne znaczenie w określeniu stanu wątroby pacjenta. W czasie tego badania lekarz ocenia drożność naczyń czy kierunek przepływu krwi przez wątrobę. Najczęstszym wskazaniem jest podejrzenie nadciśnienia wrotnego.

USG Doppler naczyń wątroby wykorzystywane jest również do oceny krążenia wrotnego (umożliwia kontrolowanie krążenia wrotnego u osób cierpiących na np. martwość czy włóknienie wątroby). Istotnym wskazaniem do przeprowadzenia takiego badania ultrasonograficznego jest także zakażenie HCV i HBV, ale też alkoholowe uszkodzenie wątroby.

Specjalista odpowiadający za wykonanie badania może ocenić wielkość i kształt narządu (wraz ze śledzioną) oraz żyłę wrotną. Dzięki USG Doppler wyznaczyć można ewentualne zatory, a także szerokość naczyń, prędkość i kierunek przepływu.

Jak przygotować się do badania?

USG Doppler to badanie całkowicie bezbolesne, a do tego nieinwazyjne. Zazwyczaj nie trzeba się do niego specjalnie przygotowywać.

Tylko badania wątroby, aorty brzusznej i tętnic nerkowych (czyli te wykonywane przez powłoki brzuszne) wymagają bycia na czczo, po wypróżnieniu lub przynajmniej sześć godzin po lekkim posiłku.

Jak wygląda USG Doppler?

Badanie wykonuje się na leżąco. Pacjent kładzie się na leżance odsłaniając część ciała, która zostanie zbadana (np. nogi czy szyję). Lekarz nakłada na jego skórę specjalny żel, który wspomaga przenikanie fali ultradźwiękowej, a także przesuwanie głowicy (tak samo wygląda to przy zwyczajnych badaniach ultrasonograficznych). Potem przesuwa po skórze głowicę, a powstały obraz w czasie rzeczywistym ukazuje się na monitorze.

Podczas badania lekarz na bieżąco omawia to, co widzi na ekranie. Badanie trwa zazwyczaj kilkanaście minut, a wynik USG Doppler pacjent otrzymuje od razu po badaniu.

W wyniku lekarz opisuje wszystkie zaobserwowane zmiany, ich umiejscowienie, wygląd. W zależności od tego jakiego typu urządzenia użyto, do opisu może być dołączony wykres albo kolorowy rysunek.

Kto odczytuje wynik USG Doppler? 

Lekarz – ultrasonografista wydaje pacjentowi wynik badania w formie opisu. Jeżeli badanie przeprowadzał lekarz prowadzący leczenie choroby naczyniowej pacjenta, wynik interpretuje on samodzielnie i sam podejmuje decyzje o dalszym postępowaniu.

W przypadku, gdy lekarz wykonujący badanie przeprowadza je jednak na zlecenie (na podstawie skierowania) lekarza zajmującego się leczeniem pacjenta, wnioski z badania należą również do lekarza prowadzącego pacjenta. Wówczas to on decyduje o dalszym postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznym.

Uczyni to nie tylko na podstawie wyniku badania USG Doppler, ale również innych badań układu naczyniowego oraz całokształtu obrazu klinicznego.

Badanie Dopplera w ciąży

Badanie USG Doppler naczyń krwionośnych może być bezpiecznie wykonywane u kobiet w ciąży. Podczas badania USG Doppler można zmierzyć prędkość przepływu krwi w naczyniach matki i dziecka. Takie badanie wykonywane jest najczęściej po 26. tygodniu ciąży. Może pomóc w rozpoznaniu ciąży wysokiego ryzyka nawet na 2-3 tygodnie przed wystąpieniem objawów choroby.

USG Doppler w ciąży doskonale uzupełnia rutynowe badania krwi, moczu oraz ciśnienia tętniczego. 

USG metodą Dopplera wykonuje się w ciąży wysokiego ryzyka, u kobiet po 35. roku życia, w przypadku ciąży mnogiej, gdy w przeszłości dochodziło do poronień oraz w przypadku ryzyka wystąpienia konfliktu serologicznego.

O momencie rozpoczęcia tego typu diagnostyki decyduje lekarz prowadzący ciążę pacjentki. W przypadku nieprawidłowości stwierdzonych za pomocą klasycznego badania USG (na przykład zaburzenia wzrastania płodu) badanie ultrasonograficzne metodą Dopplera dostarcza informacji o przebiegu schorzenia oraz umożliwia podjęcie decyzji o najkorzystniejszym dla płodu momencie rozwiązania ciąży.

USG Doppler w ciąży diagnozuje:

• zaburzenia wzrastania płodu,
• podejrzenie choroby, wad rozwojowych lub zaburzeń chromosomowych u płodu,
• podejrzenie wystąpienie wady serca bądź choroby serca u płodu,
• wystąpienie przedwczesnych skurczów porodowych,
• możliwość wystąpienia konfliktu serologicznego,
• podejrzenie infekcji wewnątrzmacicznej,
• schorzenia występujące u matki, jak np. nadciśnienie, stan przedrzucawkowy, cukrzyca ciążowa czy choroby nerek.

Co po USG Doppler?

Na podstawie obrazu USG Doppler wiele schorzeń naczyń może być zakwalifikowana do odpowiedniej metody leczenia (dotyczy to przede wszystkim zwężeń naczyń). Jeżeli badane naczynie krwionośne ma zwężoną w 70 proc. lub więcej średnicę, zazwyczaj jest to wskazanie do angioplastyki. To zabieg wykonywany przez skórę, w czasie którego poszerza się naczynia krwionośne zwężone lub zamknięte w wyniku choroby – najczęściej miażdżycy.

Przy zdiagnozowanym w czasie USG Doppler mniejszym zwężeniu naczyń, lekarz decyduje najczęściej o leczeniu zachowawczym (m.in. zażywanie leków) i okresowej kontroli ultrasonograficznej.

Niektóre nieprawidłowości w naczyniach wymagają dalszej weryfikacji, np. w czasie angiografii. Wówczas dopiero zapada decyzja o dalszym leczeniu.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o badanie USG Doppler

• Ile kosztuje badanie Dopplera?

  Średnia cena za badania USG Doppler wynosi 194 zł, przy czym najniższa cena to 16 zł, natomiast najwyższa cena za badania USG Doppler to 1000 zł (ceny na podstawie danych z 215 klinik oraz 113 lekarzy). Sprawdź ceny w Twoim mieście!

• Na czym polega badanie Dopplera?

  Badanie Dopplera polega na obrazowaniu na monitorze zmian częstotliwości fal ultradźwiękowych, wysyłanych przez głowicę przykładaną do badanych części ciała pacjenta. Przy badaniu tym wykorzystuje się tzw. efekt Dopplera – zjawiska, polegającego na powstawaniu fal o różnej częstotliwości. Lekarz, który przeprowadza  USG doppler, może obserwować prędkość, z jaką płynie krew i na tej podstawie wystawiać diagnozę. Badanie to wykonuje się przy użyciu aparatury, która przeznaczona jest do przeprowadzania badań naczyniowych (wyposażonej w moduł Dopplera).

• Doppler co to jest?

  Doppler to popularna nazwa technik i urządzeń wykorzystujących tzw. efekt Dopplera. Nazwa ta pochodzi od nazwiska austriackiego matematyka i fizyka Christiana Andreasa Dopplera, który żył w latach 1803-1853. To on jako pierwszy zaobserwował i opisał zjawisko, w którym następuje zwiększenie się częstotliwości fali (dźwiękowej, świetlnej) dla zbliżającego się źródła i zmniejszenie się jej dla źródła oddalającego się.

• Czy badanie USG Doppler jest bezpieczne?

  USG Doppler naczyń krwionośnych jest metodą całkowicie bezpieczną i nie wiąże się z wystąpieniem powikłań. Podczas wykonywania badania pacjent nie jest narażony na działanie promieniowania jonizującego, pola magnetycznego, nie jest też potrzebne użycie kontrastu uwidaczniającego naczynia. Wykorzystywanie do USG Doppler natężenie ultradźwięków nie przekracza dopuszczalnych dla badanych tkanek norm bezpieczeństwa. W czasie badania nie jest możliwe uszkodzenie tkanek.

• Jak wygląda badanie Dopplera?

  Pacjent kładzie się na leżance odsłaniając część ciała, która zostanie zbadana. Lekarz nakłada na jego skórę specjalny żel, po którym ślizga się głowica. Powstały obraz w czasie rzeczywistym ukazuje się na monitorze. Podczas badania lekarz na bieżąco omawia to, co widzi na ekranie. Badanie trwa zazwyczaj kilkanaście minut.

• Czy po USG Doppler występują powikłania?

  USG Doppler, tak samo jak inne badania USG, zazwyczaj nie wiążą się z powikłaniami. Natomiast niektóre czynniki mogą powodować błędny wynik badania. Wśród nich są: bliskie usytuowanie kości w badanym obszarze czy obecność gazów w jelitach. Dodatkowo osoby z otyłością, mające problem z siedzeniem bez ruchu lub cierpiące na nieregularne bicie serca, mogą mieć niedokładne wyniki badań.

• Czy USG Doppler jest bolesne?

  Dopplerowska diagnostyka naczyń krwionośnych jest metodą całkowicie bezbolesną. Głowica aparatu ultrasonograficznego delikatnie naciska skórę, więc nie powoduje bólu. W czasie badania nie jest możliwe uszkodzenie tkanek. Natężenie ultradźwięków w czasie przeprowadzenia USG jest zaś na tyle niskie, że nie wywołuje istotnego, negatywnie odczuwalnego wzrostu temperatury badanych tkanek.